Tháng 5 nhớ sinh nhật Bác Hồ

QPTĐ-Sinh thời, trên cương vị là Chủ tịch nước, là lãnh tụ tối cao của Đảng, nhưng cứ đến dịp 19-5, kỷ niệm ngày sinh của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn từ chối những lễ nghi phiền phức. Bác thường dặn trước các địa phương, các cơ quan không nên tổ chức linh đình vì Người sợ tốn thời giờ, tiền bạc của nhân dân trong lúc đời sống và cuộc chiến đấu của nhân dân ta còn nhiều khó khăn, gian khổ. Với Người, “món quà sinh nhật” ý nghĩa nhất có lẽ là thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Đoàn đại biểu Quân đội chúc thọ lần thứ 60 sinh nhật Người.
                       Ảnh: Tư liệu

Ngày 18/5/1946, trên trang nhất báo Cứu Quốc xuất bản tại Hà Nội có đăng một bài báo đặc biệt với tựa đề: “Cụ Hồ Chí Minh với dân tộc Việt Nam”, bài báo đã chính thức thông báo ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh: 19/5/1890. Và kể từ thời điểm đó, mỗi dịp tháng 5 về, hàng triệu trái tim người Việt và bạn bè trên khắp thế giới luôn hướng về Chủ tịch Hồ Chí Minh-lãnh tụ thiên tài của cách mạng Việt Nam. 
Ngày 19/5/1946 cũng là lần đầu tiên một hình thức mừng sinh nhật được tổ chức như để biểu thị khối đại đoàn kết của toàn dân, toàn dân quanh vị lãnh tụ của một quốc gia non trẻ đang đương đầu với những thử thách to lớn. Hôm đó, tại Bắc Bộ phủ, Bác Hồ đã tiếp đại biểu Thiếu nhi Thủ đô, tự vệ, hướng đạo sinh và các đại biểu Nam bộ đến chúc thọ. Đáp lại tình cảm của mọi người, Bác nói “Thật ra, các bác ở đây làm to sinh nhật tôi, chứ tuổi 56 chưa có gì đáng chúc thọ, cũng hãy còn như thanh niên cả, mà trước các anh, các chị, trước cảnh êm vui ở Bắc đây, tôi thật thấy làm xấu hổ rằng trong Nam chưa được thái bình”.

Năm 1947, giữa lúc chiến tranh lan rộng ra cả nước, sinh nhật Bác diễn ra tại một địa điểm bí mật trên chiến khu ở Sơn Dương (Tuyên Quang) chỉ với một bó hoa rừng của những người thân cận tặng. Bác đã dành bó hoa ấy để viếng người cấp dưỡng của mình vừa qua đời vì sốt rét.

Ngày 19/5/1948, Quốc hội, Chính phủ, các đoàn thể và các tầng lớp nhân dân đã gửi thư chúc mừng nhân sinh nhật Bác. Đáp lại những lời chúc mừng, Bác viết thư cảm ơn. Thư của Bác có đoạn: "Đồng bào yêu mến chúc thọ tôi, tôi biết lấy gì, nói gì để báo đáp lại lòng thân ái ấy? Tôi chỉ có một cách báo đáp là kiên quyết cùng đồng bào chịu cực, chịu khổ, quyết cùng đồng bào kháng chiến cho đến thắng lợi hoàn toàn…".

Năm 1949, tình hình chiến sự đang diễn ra ác liệt, không muốn tổ chức mừng sinh nhật, Bác đã làm bài thơ “Không đề”:

“Vì nước nên chưa nghĩ đến nhà
Năm mươi chín tuổi vẫn chưa già
Chờ cho kháng chiến thành công đã
Bạn sẽ ăn mừng sinh nhật ta”

Trước ngày 19/5/1950, tại một cuộc họp cán bộ các cơ quan Trung ương ở Thác Dẫng (Tuyên Quang), nhiều đồng chí đến chúc mừng sinh nhật Bác. Để cảm ơn và đáp lại lời chúc thọ của mọi người, Bác đã làm bài thơ:

“Sáu mươi tuổi hãy còn xuân chán
So với ông Bành vẫn thiếu niên
Ăn khỏe, ngủ ngon, làm việc khỏe
Trần mà như thế kém gì tiên”

Năm 1953, trong dịp sinh nhật mình, Bác cũng làm bài thơ với nhan đề: “Sáu mươi ba tuổi”:

“Chưa năm mươi đã kêu già
Sáu ba mình vẫn nghĩ là đương trai
Sống quen thanh đạm nhẹ người
Việc làm tháng rộng ngày dài ung dung”

Ngày 7/5/1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng. Đây có lẽ là “quà sinh nhật” lớn nhất, ý nghĩa nhất dâng tặng Bác. Trong “Thư gửi toàn thể cán bộ và chiến sĩ ở mặt trận Điện Biên Phủ”, Bác viết: “Trước hết Bác gửi lời thân ái thăm các chú thương binh. Toàn thể các chú cũng như cán bộ và chiến sĩ ở toàn quốc đã quyết tâm tranh được thắng lợi lớn để chúc thọ Bác. 

Bác quyết định khao các chú. Khao thế nào tùy theo điều kiện nhưng nhất định khao...”.

Tiếp đó, trong bài thơ “Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ”, Bác viết:

“...Thế là quân ta đã toàn thắng 
Toàn thắng là vì rất cố gắng. 
Chiến sĩ viết thư dâng Cụ Hồ: 
“Xin Bác vui lòng mà nhận cho 
Món quà chúc thọ sinh nhật Bác, 
Chúng cháu cố gắng đã sắm được”

Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa II, năm 1963 khai mạc đúng vào dịp chuẩn bị kỷ niệm lần thứ 73 Ngày sinh của Bác. Trong kỳ họp này, các đại biểu Quốc hội đã nhất trí đề nghị Quốc hội trao tặng Chủ tịch Hồ Chí Minh Huân chương Sao Vàng-Huân chương cao quý nhất của Nhà nước Việt Nam. Biết tin, Bác đã khéo léo từ chối. Bác nói: “Miền Nam thật là xứng đáng với danh hiệu “Thành đồng Tổ quốc” và xứng đáng được tặng Huân chương cao quý nhất, vì những lẽ đó, tôi xin Quốc hội đồng ý thế này: Chờ đến ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, Tổ quốc hòa bình, thống nhất, Bắc Nam sum họp một nhà, Quốc hội sẽ cho phép đồng bào miền Nam trao cho tôi Huân chương cao quý. Như vậy thì toàn dân ta sẽ sung sướng vui mừng”.

Năm 1965, nhân dịp sinh nhật lần thứ 75, trong tài liệu “Tuyệt đối bí mật” của mình, lần đầu tiên Bác viết: “Năm nay, tôi đã 75 tuổi. Tinh thần vẫn sáng suốt, thân thể vẫn khoẻ mạnh. Tuy vậy, tôi cũng là lớp người “xưa nay hiếm”… tôi để lại mấy lời này, chỉ nói tóm tắt vài việc thôi. Phòng khi đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước và đồng chí trong Đảng khỏi cảm thấy đột ngột”. Tài liệu này được Bác bắt đầu viết vào ngày 15-5-1965.

Năm 1968, sinh nhật Bác cũng vào dịp kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa III khai mạc. Sau khi nghe lời chúc thọ của Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Bác nói: “Lần trước tôi có nói là những thắng lợi của chiến sĩ và đồng bào hai miền làm cho tôi thấy như mình trẻ lại 20 tuổi. Nhưng nay nghe nói 78 tuổi, thì tôi thấy già đi. Vì vậy tôi có bài thơ thế này”:

“Bảy mươi tám tuổi chưa già lắm,
Vẫn vững hai vai việc nước nhà.
Kháng chiến dân ta đang thắng lớn,
Tiến bước! Ta cùng con em ta"

Trong dịp sinh nhật lần thứ 79 của mình, Bác Hồ vẫn dành nhiều thời gian để làm việc. Chiều 18/5, Bác tiếp các đồng chí trong Bộ Chính trị và một số Ủy viên Trung ương Đảng tới chúc thọ. Ngày 19/5, Bác tiếp đồng chí Phan Thị Quyên (vợ Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi). Trong ngày này, Bác gửi tặng tỉnh Nghệ An tấm ảnh chân dung có ghi phía dưới ảnh ''Cán bộ, đảng viên phải gương mẫu trong mọi công tác, phải hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân''.

Kỷ niệm 129 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta cùng tìm hiểu những kỷ niệm về sinh nhật Bác Hồ để thấy được một sự giản dị, khiêm tốn đến cao thượng của Người. Đó là bài học quý giá cho mỗi chúng ta, là dịp chúng ta soi vào tấm gương đạo đức cách mạng sáng ngời của Bác để học tập, noi theo.

Thu Huyền