Châu Âu gia tăng áp lực, cô lập Nga
QPTĐ- Hội nghị thượng đỉnh 47 quốc gia thuộc Cộng đồng Chính trị châu Âu (EPC) nhóm họp tại Moldova (ngày 1/6) thảo luận các vấn đề về khu vực và quốc tế, trong đó nóng nhất là cuộc chiến Ukraine.
Các nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo chính phủ dự Hội nghị thượng đỉnh EPC lần thứ 2 tại Moldova.
Ảnh: Internet
ECP là khuôn khổ hợp tác không chính thức giữa các nước châu Âu theo sáng kiến của Tổng thống Pháp E.Macron đưa ra dịp tháng 5/2022, sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine nhằm “phi quân sự hóa”, “phi phát xít hóa” chính quyền Kiev (2/2022). Sáng kiến EPC được xem là một giải pháp tình thế nhằm thể hiện sự đoàn kết, hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga, trong khi Kiev chưa đạt được nguyện vọng là thành viên chính thức của Liên minh châu Âu (EU) và khối quân sự NATO.
Kỳ họp thứ nhất của EPC diễn ra tại Praha (Cộng hòa Séc, tháng 10/2022). Lần thứ 2 này, EPC họp tại lâu đài Mimi (Bulboaca) gần thủ đô Chisinau (Moldova) nhằm đặt nền móng cho EPC cũng như thể hiện tình đoàn kết về chính trị và tài chính cho nước chủ nhà cũng đang khát khao gia nhập EU. Đây là thông điệp mạnh mẽ của EU, phương Tây và Moldova gửi tới Nga.
Moldova là quốc gia Đông Âu (thuộc Liên bang Xô Viết cũ, diện tích nhỏ, có biên giới chung với Nga, Ukraine), đã trở thành quốc gia độc lập sau khi Liên Xô tan rã năm 1991, khoảng 2,6 triệu dân. Hiện, Chính phủ Moldova duy trì chính sách thân Mỹ, phương Tây. Trong khi xung đột ở Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt sau 16 tháng nổ ra chiến sự, khát vọng là thành viên EU của Moldova càng trở nên cấp bách, kỳ vọng được núp dưới ô che của EU và NATO.
Thời gian qua, bất chấp những khó khăn về kinh tế, Moldova thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ, thường xuyên đối với Ukraine, không chỉ bằng chính trị mà còn tiếp nhận dòng người tị nạn tràn qua biên giới. Moldova đã từng ủng hộ quan điểm của Kiev về vụ “tên lửa của Nga rơi xuống Ba Lan và Moldova”, trong khi Mỹ và phương Tây cho rằng, đó là mảnh vỡ tên lửa do Ukraine vận hành chống trả Nga.
Năm qua, Ngân hàng Tái thiết và phát triển châu Âu (EBRD) đã hỗ trợ Moldova-quốc gia nghèo nhất châu lục, đến 2 tỉ euro để duy trì nguồn cung khí đốt. Tại Hội nghị, ngoài tình hình chiến sự ở Ukraine, các vấn đề khác được chú trọng bao gồm sự mở rộng của EU, tăng cường sự hợp tác giữa các nước châu Âu.
Phát biểu tại phiên khai mạc, Thủ tướng Hà Lan M.Rutte lưu ý đến tầm quan trọng của địa điểm tổ chức hội nghị chỉ cách biên giới Ukraine 20 km. “Cuộc gặp của chúng ta hôm nay ở Moldova đã nói lên rất nhiều điều. Đất nước này giáp Ukraine và ở đây, mối đe dọa từ Nga có thể thấy rõ”. Ông M.Rutte cho biết, EU đang thảo luận gói trừng phạt thứ 11 nhằm vào Nga.
Thủ tướng Đức O.Scholz ca ngợi, diễn đàn này là “một sự đổi mới” được xây dựng tốt, cho phép trao đổi mà không bị áp lực phải đưa ra bất kỳ một quyết định chính thức nào. Đức muốn đẩy nhanh quá trình gia nhập EU nhưng để điều đó xảy ra thì bản thân khối này cần phải có những cải cách khẩn cấp.
Tổng thống Pháp E.Macron-với vai trò sáng lập, cho rằng, diễn đàn Praha hay Bulboaca có thể là một công cụ để ngăn chặn nội chiến, đó là “căn bệnh thời thơ ấu của châu Âu”. Dường như bộ ba: Pháp-Anh-Đức đã mất thế “chân kiềng”, sau khi Anh rời bỏ EU, Lodon đang cố gắng tìm chỗ đứng thời hậu Brexit.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ T.Erdogan, là khách mời cùng với lãnh đạo Armenia, Azerbaijan, bày tỏ nguyện vọng, Thổ vẫn theo đuổi để là thành viên EU nhưng không quên chỉ trích tính bảo thủ của liên minh này. Việc chính quyền Ankara-thành viên NATO, có tiềm lực quân sự, quốc phòng lớn mạnh thứ 2 sau Mỹ, lại theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập, bắt tay cả với Mỹ và Nga, khiến các quốc gia NATO, EU không khỏi quan ngại.
Trong khi Thủ tướng Albania E.Rama cảnh báo, EPC không thể là “phòng chờ” cho các nước đăng ký gia nhập EU, đồng thời nhấn mạnh, các cuộc đàm phán tư cách thành viên cần phải tiếp tục theo quy định.
Theo đó (năm 2022), Moldova, Ukraine được công nhận tư cách ứng cử viên chính thức gia nhập EU cùng với Gruzia nhưng “quá trình gia nhập có thể mất nhiều năm mới hoàn thành”. Albania, Serbia, Montenegro, Bắc Macedonia trong giai đoạn đàm phán tư cách thành viên. Bosnia-Herzegovina là ứng viên cho các cuộc đàm phán. Kosovo, Georgia chỉ là ứng viên tiềm năng.
Bình luận về tính hiệu quả của EPC, chuyên gia về châu Âu A.Paul nói: “Nếu các bạn hỏi các nước tham gia, họ vẫn đang vò đầu bứt tai. Cần phải có một cái gì đó thực tế hơn so với cuộc gặp ở Praha, chẳng hạn như một mục tiêu hoặc một lộ trình rõ ràng”.
Là khách mời tiềm năng của EPC, Tổng thống Ukraine V.Zelensky kêu gọi cộng đồng quốc tế đưa ra những “bảo đảm an ninh” cụ thể cho Ukraine và Moldova. Với “các nước đối tác”, cần thiết lập “liên minh máy bay chiến đấu”, cung cấp tiêm kích F-16, tên lửa Patriot, vũ khí, đạn dược cho Kiev. “Đó là sáng kiến mới của chúng tôi và chúng tôi thực sự cần nó”.
Hơn 1 năm qua, phương Tây đã viện trợ cho Kiev hơn 130 tỉ USD, riêng Mỹ: 37,6 tỉ USD bao gồm máy bay chiến đấu, pháo phản lực, tên lửa, súng chống tăng, xe tăng, xe bọc thép, đạn dược. Số tiền hỗ trợ này gấp 2 lần ngân sách quốc phòng năm, bình quân 5 năm qua của Nga.
Tuần qua (29/5), Tổng thống Nga V.Putin ký sắc lệnh rút khỏi Hiệp ước về lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE) bao gồm 16 quốc gia NATO và 6 nước thành viên Hiệp ước Warsaw ký kết năm 1990, bởi không còn phù hợp.
Tại Hội nghị thượng đỉnh G7 (19-21/5), Tổng thống Mỹ J.Biden cho biết, Mỹ đồng thuận để đồng minh cấp tiêm kích F-16, huấn luyện phi công cho Kiev.
Anh thể hiện vai trò tiên phong, hậu thuẫn Kiev xe tăng chủ lực, tên lửa tầm xa, đạn xuyên giáp chứa uranium nghèo. Ngoại trưởng Nga S.Lavrov lên tiếng: “Đây là hành động leo thang không thể chấp nhận được, một hành vi đùa với lửa. Mỹ, Anh và EU âm mưu làm suy yếu nước Nga”.
Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia D.Medvedev, cựu Tổng thống Nga cáo buộc Anh đang tiến hành một “cuộc chiến không tuyên bố với Nga” , điều đó có nghĩa là “bất kỳ quan chức Anh nào cũng có thể bị coi là mục tiêu quân sự hợp pháp”.
Minh Ngọc
