Để có mâm cơm sạch

Chưa bao giờ, mối lo mua và sử dụng thực phẩm lại nặng nề như bây giờ. Hầu như ở đâu, trong hội nghị, hội thảo hay góc chợ, quán nước, trụ sở cơ quan, tổ chức hoặc ở các bữa liên hoan cuối năm, bữa ăn gia đình, thì danh từ “thực phẩm bẩn” cũng luôn được nhắc tới. Nó luôn được coi là nguyên nhân gây ra đủ loại bệnh tật, kể cả ung thư. Hầu như ai cũng tuyên chiến với thực phẩm bẩn, trong đời thường cũng như trên báo chí. Song nhận biết nó thế nào thì dường như còn rất mơ hồ. Nên để có được mâm cơm sạch thật gian nan.

Đoàn liên ngành kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm tại Hà Nội.

Không ít người băn khoăn về khái niệm bẩn-sạch của thực phẩm. Bởi cho đến nay, cho dù cuộc sống rất cần song chưa thấy ai làm rõ nghĩa khái niệm đó. Một thời người ta nghĩ dùng chất thải tươi của người và gia súc vào trồng rau củ là bẩn, vì có chứa vi khuẩn e-coli. Song các nhà y tế thì chỉ coi nó là tình trạng thiếu vệ sinh, thủ phạm gây bệnh đường ruột và trị nó cũng không mấy khó. Có lẽ nó không gây bệnh ung thư được. Rồi lại có ý nghĩ cứ gây hại cho sức khỏe con người là bẩn. Thế là lại tìm xem trong trồng trọt, chăn nuôi có dùng thuốc hóa học bảo vệ thực vật, chất kích thích sinh trưởng, kháng sinh hay không... Điều đó thì thật khó cho người sử dụng vì chỉ có người canh tác cây trồng, chăm sóc vật nuôi mới biết rõ. Đó là chưa kể việc trồng trọt, chăn nuôi gia súc, gia cầm, thủy sản trong môi trường đất, nước bị ô nhiễm. Đến khi thu hoạch cây trồng, xuất chuồng lợn, gà, đánh bắt tôm cá rồi vẫn chưa thể bảo đảm sạch vì còn qua bảo quản, vận chuyển. Nào rau quả có dùng chất bảo quản hay không. Gia súc, gia cầm có giết mổ trong môi trường vệ sinh hay không... Nghĩa là từ đồng ruộng, trang trại, thực phẩm đến được bàn ăn của người tiêu dùng đã phải trải qua quá nhiều khâu, mà khâu nào cũng có thể làm nó bẩn. Người tiêu dùng không biết đằng nào mà lần, chỉ còn đặt vào việc mua những loại rau củ cằn cỗi, được người bán nói rằng khi trồng chỉ tưới bằng nước lã, không dùng phân bón hoặc thuốc trừ sâu. Chọn mua “gà chạy bộ”, “lợn cắp nách” còi cọc, xương xẩu để hy vọng tránh được tình trạng sử dụng tràn lan cám bã công nghiệp, đầy chất hóa học, kháng sinh, chất kích thích sinh trưởng... Song đó cũng chỉ là sự hy vọng mong manh, bị động.

Lý do là sự phối hợp của chính quyền địa phương trong kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm chưa chặt chẽ, thiếu tính thống nhất. Việc quy hoạch hệ thống giết mổ tập trung và kiểm soát giết mổ, vệ sinh thú ý chưa được cải thiện. Việc lạm dụng chất cấm trong chăn nuôi, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất, kháng sinh, chất bảo quản trong trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản chưa được ngăn chặn. Nhiều vụ vi phạm nghiêm trọng về an toàn thực phẩm vẫn diễn ra. Tỷ lệ cơ sở thực phẩm xếp loại C sau tái kiểm tra chiếm tỷ lệ cao, tới gần 80%, chưa xử lý dứt điểm đối với những cơ sở này...

Và cái gốc vẫn là phải quản lý từ khâu trồng trọt, chăn nuôi. Biết thế nên thời gian qua, các cấp, các ngành tham gia tích cực, tạo những chuyển biến tích cực về vệ sinh, an toàn thực phẩm. Qua thanh tra, kiểm tra, tỷ lệ cơ sở bị phạt tiền tăng. Tỷ lệ cơ sở bị đình chỉ hoạt động tăng. Công tác đảm bảo an toàn thực phẩm trong trồng trọt, chăn nuôi được đẩy mạnh. Công tác giám sát và phân tích nguy cơ tiếp tục được duy trì, triển khai bài bản, đã kịp thời đưa ra cảnh báo và xử lý các trường hợp, sự cố mất an toàn thực phẩm, thông tin kịp thời đến người tiêu dùng. Công tác cải cách hành chính tiếp tục được đẩy mạnh, đã thí điểm kết nối thành công cơ chế hải quan một cửa quốc gia về kiểm soát thực phẩm nhập khẩu thuộc phạm vi quản lý của ngành y tế, giúp minh bạch hóa quy trình thẩm định hồ sơ, giảm thời gian, nhân lực... cho doanh nghiệp.

Loại trừ thực phẩm bẩn phải bằng các giải pháp tích cực và đồng bộ. Đó là kiểm tra, phân loại 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp; tiếp tục triển khai các chương trình giám sát an toàn thực phẩm trong phạm vi toàn quốc, tập trung các vấn đề, như: sử dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất, bảo quản nông sản thực phẩm; vệ sinh an toàn trong giết mổ gia súc, gia cầm, nhất là các thành phố và các cơ sở sản xuất kinh doanh và sử dụng phụ gia thực phẩm, thực phẩm chức năng. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các vụ vi phạm quy định về an toàn thực phẩm và triển khai tại các địa phương; giám sát chặt chẽ thực phẩm nhập khẩu qua biên giới, tập trung vào 6 tỉnh biên giới trọng điểm về nhập khẩu thực phẩm; duy trì hoạt động kiểm soát thực phẩm nhập lậu, không rõ nguồn gốc, không để thực phẩm giả, kém chất lượng lưu thông trên thị trường. Mở rộng các mô hình đảm bảo an toàn thực phẩm trong toàn quốc như mô hình chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn, chợ an toàn, thức ăn đường phố...

Bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm trong dịp Tết và mùa lễ hội Xuân năm nay, không nên chỉ để cho người tiêu dùng loay hoay lựa chọn, phân biệt thực phẩm bẩn. Các bộ, ngành, địa phương cần vào cuộc để phổ biến các quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm cũng như kiến thức trong việc lựa chọn, bảo quản, chế biến và tiêu dùng của người dân. Nhưng quan trọng hơn là loại trừ hoàn toàn thực phẩm bẩn trong xã hội, để mâm cơm người tiêu dùng sạch.

HOÀNG HƯƠNG