Bùng nổ Logistics?
Logistics là một thuật ngữ vào loại khó dịch ra tiếng Việt nhất, dù người ta vẫn nói và vẫn hiểu. Có thể hiểu nó là quá trình lên kế hoạch, áp dụng và kiểm soát các luồng chuyển dịch của hàng hóa hay thông tin liên quan tới nguyên nhiên liệu vật tư (đầu vào) và sản phẩm cuối cùng (đầu ra) từ điểm xuất phát tới điểm tiêu thụ. Bởi vậy đó là một mắt xích quan trọng của nền kinh tế. Hoạt động logistics giúp hàng hóa đến tay người tiêu dùng và đảm bảo kịp thời nguồn nguyên liệu cho quá trình sản xuất.
Ngành logistics ở Việt Nam đang có cơ hội lớn để phát triển. (Ảnh Internet)
Nước ta đang là điểm đến của các nhà đầu tư, cơ hội mở ra cho ngành logistics rất lớn. Tuy nhiên theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, logistics ở nước ta hiện đang phát triển thiếu chuyên nghiệp, nhận thức trong xã hội chưa cao theo yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Dễ hiểu là các doanh nghiệp sản xuất chưa mặn mà tham gia nhiều vào chuỗi cung ứng này.
Hiện Việt Nam có gần 2.000 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh dịch vụ logistics với khoảng 300.000 doanh nghiệp khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ này. Trừ các doanh nghiệp Nhà nước được cổ phần hóa, đa số doanh nghiệp chỉ có quy mô nhỏ và vừa, vốn điều lệ bình quân khoảng 4 - 6 tỷ đồng (so với 1 - 1,5 tỷ đồng trước năm 2005), chỉ đủ lực tham gia một phần trong chuỗi logistics.
Chủ yếu vẫn dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ vận tải hàng hóa. Trong khi đó, các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam, thường tìm kiếm các gói dịch vụ logistics tích hợp, ngoài vận chuyển hàng hóa còn đi kèm với nhiều dịch vụ giá trị gia tăng khác (thủ tục hải quan, lưu kho, đóng gói và phân phối sản phẩm). Nguồn nhân lực đào tạo bài bản chuyên ngành logistics cũng còn rất thấp (5-7%). Các doanh nghiệp dịch vụ logistics chưa thực sự tìm được tiếng nói chung với các doanh nghiệp xuất, nhập khẩu.
Những yếu tố khách quan bên ngoài cũng cản trở sự phát triển của ngành logistics Việt Nam và đẩy chi phí tăng cao. Đó là hệ thống hạ tầng giao thông, đặc biệt là đường bộ, chưa phát triển tương xứng với tốc độ công nghiệp hóa dẫn đến tình trạng quá tải và ùn ứ. Quy trình thủ tục hải quan còn nhiều chồng chéo và cứng nhắc làm chậm tốc độ luân chuyển hàng hóa. Vận tải biển nội địa chưa được phát huy hết tiềm năng để giảm tải cho đường bộ. Sự phát triển thiếu quy hoạch, thiếu tính liên kết của các cảng, dịch vụ hậu cảng như kho, bãi, trung tâm và thiếu cả liên kết giữa các doanh nghiệp logistics với nhau.
Chi phí kho vận, trong khi Mỹ chiếm khoảng 9%, châu Âu khoảng 13%, Mexico là 14% và mức trung bình của thế giới là 15%. Còn ở nước ta, theo thống kê của Hiệp hội Doanh nghiệp logistics Việt Nam (VLA), chi phí đó chiếm khoảng 25% GDP mỗi năm. Đây là con số rất cao khiến cho doanh nghiệp Việt Nam khó khăn trong hội nhập và nâng sức cạnh tranh. Nhiều doanh nghiệp logistics cho rằng Nhà nước chưa có một chiến lược cụ thể để lĩnh vực này phát triển xứng tầm với yêu cầu phát triển kinh tế đất nước. Các doanh nghiệp phải tự xoay xở về vốn đầu tư, huấn luyện nhân lực, học lỏm các hãng logistics lớn về quản trị doanh nghiệp... trong khi phần lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ đều khó khăn.
Để ngành logistics phát triển bài bản, chuyên nghiệp hơn, từ tháng 7-2015, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định phê duyệt quy hoạch hệ thống trung tâm logistics trong cả nước đến năm 2020, định hướng đến 2030. Theo đó, mục tiêu nhằm vào phát triển mạng lưới trung tâm logistics bảo đảm đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất, lưu thông hàng hóa trong nước và xuất nhập khẩu. Khai thác có hiệu quả thị trường dịch vụ logistics của Việt Nam; trong đó tập trung vào các dịch vụ thuê ngoài, tích hợp trọn gói và đồng bộ.
Đồng thời, tổ chức và hoạt động theo mô hình cung cấp dịch vụ logistics trọn gói, nhằm thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển thông qua việc tối thiểu hóa chi phí và bổ sung giá trị gia tăng cho hàng hóa, dịch vụ của các doanh nghiệp. Đồng thời, từng bước triển khai mô hình logistics tích hợp thêm các dịch vụ gia tăng giá trị khác và logistics trên cơ sở phát triển thương mại điện tử, quản trị chuỗi cung ứng hiện đại, hiệu quả, chuyên nghiệp. Việt Nam phấn đấu đến năm 2020, tốc độ tăng trưởng dịch vụ logistics đạt khoảng 24 - 25%/năm; tỷ trọng đóng góp vào GDP toàn nền kinh tế là 10%. Tỷ lệ dịch vụ logistics thuê ngoài khoảng 40%, giảm chi phí logistics của toàn nền kinh tế so với GDP còn khoảng 20%.
Theo World Bank, với tốc độ tăng trưởng dự báo từ nay cho đến năm 2020 là 12%/năm và kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 623 tỷ USD vào năm 2020, Việt Nam đang là điểm đến của các nhà đầu tư. Những yêu cầu thực tế và thách thức từ hội nhập, đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp logistics phải nâng cao chất lượng dịch vụ, gia tăng sức cạnh tranh. Trong thời gian tới, khi TPP chính thức được ký kết với nhiều dòng thuế về 0%, hứa hẹn sự phát triển sôi động của hoạt động xuất nhập khẩu tại Việt Nam. Đây được coi là cơ hội lớn cho ngành logistics “bùng nổ”.
HOÀNG HƯƠNG
