Bỏ thói quen “tiền tươi”...
Không rõ từ bao giờ có câu cửa miệng khi mua bán, thanh toán “Tiền tươi-thóc thật”. Chỉ biết rằng tiền mặt trở thành sự lựa chọn duy nhất suốt thời gian rất dài trong lịch sử thương mại nước ta. Ngay cả bây giờ, khi thế giới đã loại trừ tiền mặt trong rất nhiều giao dịch thì ở ta chưa thay đổi là mấy. Những cố gắng sử dụng các phương tiện thanh toán khác ngoài tiền mặt chưa được như mong muốn.
Thương mại điện tử vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. (Ảnh: Interrnet)
Thanh toán trực tuyến là dịch vụ trung gian giúp người mua chuyển tiền thật từ tài khoản ngân hàng thành một loại tiền ảo trên mạng nhưng vẫn có khả năng sử dụng như tiền thật để mua sắm và thanh toán các dịch vụ, sản phẩm được bán online. Các cá nhân, tổ chức dùng tiền ảo này để giao dịch trên mạng với nhau rồi sau đó lại chuyển ngược tiền ảo này thành tiền thật trong tài khoản ngân hàng để sử dụng với nhiều mục đích khác nhau. Cùng với việc phát triển thương mại điện tử, Chính phủ đã đề ra mục tiêu thúc đẩy thanh toán trực tuyến nhằm góp phần hiện đại hoá hệ thống thanh toán, hoàn thiện và phát triển thương mại điện tử, tăng quá trình lưu thông tiền tệ và hàng hóa, nhanh chóng, an toàn…
Quá trình triển khai hạ tầng kỹ thuật phục vụ thanh toán trực tuyến đã đạt được những thành tựu đáng kể, tạo kết nối thông suốt trong toàn hệ thống. Số lượng các máy chấp nhận thanh toán thẻ (POS) lắp đặt tăng nhanh, với khoảng 250.000 máy POS vào cuối năm 2015, các ứng dụng thanh toán trực tuyến như Ngân Lượng, Bảo Kim, Onepay, MoMo…đã được cung cấp và trở thành cầu nối an toàn giữa người bán và người mua trên môi trường kinh doanh ảo.
Nhằm đẩy mạnh thanh toán trực tuyến, các ngân hàng đã cung cấp nhiều chính sách hỗ trợ cá nhân mở thẻ thanh toán lần đầu cũng như giảm thời gian mở thẻ để tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng cá nhân. Bên cạnh đó, các website và sàn thương mại điện tử cũng tập trung đẩy mạnh hỗ trợ thanh toán trực tuyến để có thể nhận được tiền nhanh hơn, bảo đảm hơn.
Tuy nhiên tiềm năng phát triển của thanh toán trực tuyến trong thương mại điện tử (TMĐT) vẫn chưa thực sự tương xứng với mong đợi. Người dùng mới chỉ dừng lại ở mức độ chọn hàng online, chưa hào hứng với việc thanh toán online. Báo cáo Thương mại điện tử năm 2014 của Bộ Công thương cho thấy, doanh thu từ thị trường TMĐT năm 2014 đạt 3 tỷ USD, tuy nhiên doanh thu thông qua các hình thức thanh toán trực tuyến chỉ chiếm chưa đến 5%, các khâu thanh toán chủ yếu vẫn chỉ là COD (giao hàng mới thu tiền) và chuyển khoản ngân hàng (hơn 80% đều áp dụng 2 hình thức thanh toán này, trong đó khoảng 60% cửa hàng (shop) áp dụng thường xuyên hàng ngày, hàng tuần).
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này một phần do thói quen tiêu tiền mặt đã ăn sâu vào hành vi mua sắm của phần lớn khách hàng, một phần do người dùng chưa đủ kiến thức trong công tác bảo vệ tài khoản thanh toán trực tuyến. Cũng cần nói thêm rằng nhiều đối tượng xấu lợi dụng sự thiếu cẩn trọng này để trục lợi, đã làm giảm lòng tin của khách hàng đối với hình thức thanh toán này. Trong khi các sàn TMĐT, website kinh doanh lớn tập trung đẩy mạnh thanh toán trực tuyến thì tình hình này lại không mấy khả quan với các shop vừa và nhỏ.
Theo một khảo sát mới đây, các kênh thanh toán trực tuyến chiếm tỷ lệ rất ít (55% shop không tích hợp thanh toán trực tuyến, 69% shop không áp dụng thanh toán bằng ví điện tử. Cùng chỉ ra vấn đề này, khảo sát mới đây của Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) cũng nhận thấy tỷ lệ website có tính năng đặt hàng trực tuyến là 53%, trong khi đó tỷ lệ website có tính năng thanh toán trực tuyến mới chỉ dừng lại ở 17%. Tỷ lệ này không có sự chuyển biến lớn so với năm 2014.
Với số lượng rất lớn website kinh doanh vừa và nhỏ như hiện nay, để thanh toán trực tuyến thì không chỉ cần thay đổi suy nghĩ của người mua hàng mà còn phải là nỗ lực từ chính những người bán và các đơn vị tham gia TMĐT. Để thanh toán điện tử, góp phần thúc đẩy thương mại điện tử, hiện đại hóa ngành dịch vụ bán lẻ tại Việt Nam phát triển đúng với quy mô và tiềm năng các cấp quản lý cần có sự tăng cường việc trao đổi, bàn cách phối hợp đồng bộ, hiệu quả trên mọi khía cạnh từ cơ chế, chính sách, mô hình kết nối, các tiêu chuẩn kỹ thuật nghiệp vụ, tiêu chuẩn công nghệ giữa ngành ngân hàng và Bộ Tài chính, Bộ Công Thương.
Bên cạnh đó, cần phải đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ mới nhất của thế giới vào thanh toán điện tử, thay đổi cách thức hoạt động giúp doanh nghiệp và người dân tiết kiệm lớn về thời gian, chi phí, nguồn lực cũng như nâng cao hiệu quả chung của kinh tế-xã hội.
HOÀNG HƯƠNG
