Tổng thống D.Trump: Hạ màn kỷ nguyên toàn cầu hóa?

QPTĐ-Tuyên bố gây sốc về chính sách thuế quan mới của Mỹ áp lên 185 quốc gia, vùng lãnh thổ đã có hiệu lực, được giới bình luận quốc tế cho rằng, Mỹ đã hạ màn sự ủng hộ đối với quá trình toàn cầu hóa, nỗ lực tăng tốc, thúc đẩy nền kinh tế thế giới. 

Tại Vườn hồng (ngày 2/4), Ông chủ Nhà Trắng D.Trump tuyên bố, sẽ có 185 nước, vùng lãnh thổ-các đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ buộc phải chịu thuế đối ứng ở mức cao hơn, bao gồm một nửa số nước chịu mức thuế chung 10% (từ 0 giờ ngày 5/4, giờ Mỹ), số nước còn lại chịu mức thuế từ 15-49% (từ ngày 9/4). 

Ông D.Trump kiêu hãnh về kế hoạch “Ngày Giải phóng” này nhằm giải quyết mất cân bằng thương mại trong quan hệ giữa Mỹ với các nước, kỳ vọng tạo thêm nhiều việc làm ở Mỹ, hàng hóa tiêu dùng Mỹ được sản xuất trên đất Mỹ, mặc dù điều này có thể khiến thị trường thế giới rung chuyển. Đây là động thái mạnh mẽ trong chính sách kinh tế của Tổng thống D.Trump nhằm “Làm cho nước Mỹ giàu có trở lại”, “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”. 

“Chúng ta đã chăm lo cho các quốc gia trên khắp thế giới. Chúng ta phải chăm lo cho người dân của mình trước”. “Thuế quan mang lại cho chúng ta sức mạnh to lớn để đàm phán. Tất cả các nước đã gọi điện cho chúng ta”-Tổng thống D.Trump nói và gửi thông điệp đến các nhà đầu tư, doanh nghiệp toàn cầu: “Nếu các bạn muốn mức thuế quan của mình bằng 0 thì hãy sản xuất sản phẩm của mình ngay tại Mỹ”. 

Theo Bộ Tài chính Mỹ, mức thuế mới ban đầu sẽ áp vào một số quốc gia, khu vực bao gồm Liên minh châu Âu (EU) 20%; Anh, Brazil, Singapore, Ukraine, Iran 10%; Venezuela 15%; Nhật Bản, Malaysia: 24%, Hàn Quốc 25%, Ấn Độ 26%, Indonesia 32%, Trung Quốc 34%, Syria 40%, Myanmar 44%, Việt Nam 46%, Lào 48%, Campuchia 49%. Đồng thời, Mỹ áp thuế 25% đối với các loại ô tô nhập khẩu, hiệu lực ngay. 

Là nền kinh tế số 2 toàn cầu (sau Mỹ), Trung Quốc bị áp mức thuế bổ sung 34%, cộng với 20% thuế hàng hóa trước đó, tổng cộng là 54%; đồng thời, có thể áp thêm 25% thuế nữa vì nước này mua dầu của Venezuela, tổng mức thuế là 79%, khiến Bắc Kinh nổi đóa. Trung Quốc tuyên bố, áp thuế 34% (từ 8/4) và 84% (từ 10/4) với hàng hóa Mỹ. Đáp lại, Mỹ tăng thuế lên 104% (từ 9/4) và 145% (từ 10/4) với hàng hóa Trung Quốc. Liền đó, Bắc Kinh áp thuế 125% hàng hóa Mỹ (từ 12/4). Trái lại, Mỹ tuyên bố chỉ áp thuế 10%, tạm hoãn 90 ngày với 70 nước đề nghị đàm phán.

Năm 2024, Trung Quốc xuất khẩu 439 tỉ USD hàng sang Mỹ, trong khi Mỹ xuất khẩu 144 tỉ USD hàng sang Trung Quốc. Hiện, Trung Quốc đang thống trị ngành sản xuất toàn cầu với thặng dư thương mại năm 2024 là 1.000 tỉ USD. Trung Quốc xuất khẩu công nghệ, mở cửa đầu tư, xuất khẩu hàng hóa giá rẻ khắp các châu lục, kể cả láng giềng của Mỹ: Canada, Mexico, khiến Mỹ đứng ngồi không yên. 

Năm 2024, tổng thâm hụt tài khoản vãng lai của Mỹ, thước đo về thương mại và thu nhập từ nước ngoài, đạt 1.100 tỉ USD, khiến Nhà Trắng phải cải tổ thương mại toàn cầu. Cố vấn Thương mại Mỹ P.Navarro cho hay, mức thuế đối ứng sẽ mang về 600 tỉ USD, cộng với 100 tỉ USD thuế xe ô tô, mỗi năm, cho ngân sách Mỹ, cao hơn  con số 100-200 tỉ USD của giới chuyên gia dự báo.

Tuy nhiên, một số quốc gia không trong danh sách áp mức thuế cao này của Mỹ, trong đó có Nga, Belarus, Cuba, Triều Tiên-những quốc gia đang bị Mỹ cấm vận, trừng phạt kinh tế. Một quan chức Nhà Trắng giải thích, cuộc chiến ở Ukraine đã khiến cán cân thương mại Nga-Mỹ cơ bản bằng 0. Ngoài ra, nhiều quốc gia thuộc Liên Xô cũ cũng có tên trong danh sách áp thuế đợt này. Canada, Mexico cũng không bị chịu thuế đối ứng với lý do: Tháng 3/2025, 2 nước này đã bị Mỹ áp thuế 25% gần như với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu. 

Tuy vậy, Nhà Trắng vẫn ngỏ cửa ưu tiên nhiều mặt hàng chiến lược mà Mỹ đang cần như các sản phẩm năng lượng (bao gồm dầu, khí đốt), khoáng sản không có ở Mỹ, các loại hóa chất thiết yếu phục vụ ngành năng lượng và sản xuất, các loại vaccine và một số kim loại quan trọng như vàng, đồng, dược phẩm, sản phẩm bán dẫn, gỗ. “Giá trị của các trường hợp miễn trừ là vô cùng đáng kể, lên đến 644 tỉ USD giá trị hàng nhập khẩu trên toàn cầu năm 2024”-Phó Chủ tịch Chính sách thuế Tax Foundation E.York nhận xét. 

Với chính sách mới-lập bức tường thuế quan gây sốc, Tổng thống tỉ phú D.Trump liên tục gây bất ngờ với các đồng minh, đối tác, đối phương, đối thủ trên cả chiến trường và thương trường. Ông D.Trump kỳ vọng, sẽ mở ra thời kỳ hoàng kim với nhiều việc làm, sản xuất phát triển rộng khắp khi sản xuất công nghiệp nở rộ trên đất Mỹ. Trên thị trường đầu tư toàn cầu, có dấu hiệu cho thấy, chiến lược của ông D.Trump đang có hiệu quả, bất chấp cuộc chiến thương mại và suy thoái kinh tế toàn cầu. 

Hiệp hội Công nghiệp kỹ thuật cơ khí Đức (VDMA) cho hay, một nửa số doanh nghiệp Đức muốn thúc đẩy đầu tư vào Mỹ, “xem Mỹ là cơ hội tăng trưởng”. Hãng Siemens tăng thêm 10 tỉ USD đầu tư sản phẩm điện mới tại Fort Worth, Texas, Pomona, California, tạo thêm hàng ngàn việc làm cho lao động Mỹ. Nhà sản xuất chip bán dẫn hàng đầu thế giới Taiwan Semiconductor có kế hoạch đầu tư ít nhất 100 tỉ USD vào các nhà máy sản xuất chip tại Mỹ.

 “Tham vọng Madein America của ông D.Trump có nghĩa là, một luồng đầu tư mạnh mẽ trong những năm gần đây đổ vào các điểm sản xuất chi phí thấp cũng như các đồng minh của Mỹ như Hàn Quốc, Nhật Bản, sắp cạn kiệt. Các công ty đang xem xét lại các lựa chọn về nơi tốt nhất để chi tiêu tiền đầu tư của họ. Mỹ đã ở trung tâm của toàn cầu hóa. Bây gờ, Mỹ, trung tâm, muốn rút lui!”-Giáo sư kinh tế Đại học Tự do Brussels A.Sapir nhận định. 

Tháng qua, nhiều công ty toàn cầu bao gồm nhà sản xuất iPhone-Apple, nhà sản xuất ô tô xứ Hàn Hyundai, nhà sản xuất thuốc Johnson & Johnson, Eli Lilly lên kế hoạch mở rộng hoạt động tại các nước để đáp trả thuế quan của ông D.Trump. Các nhà kinh tế cảnh báo, thế giới có thể phải đối mặt với cuộc khủng hoảng đầu tư làm suy yếu tăng trưởng khi các công ty ngồi ngoài cuộc cho đến khi sương mù của cuộc chiến thương mại tan biến. “Việc thay đổi mọi thứ sẽ khá phức tạp. Quá trình đó sẽ chậm, tốn kém và đầy thách thức”-D.Kam, nhà kinh tế châu Á nói. 

Cùng thời gian này, Tổng thống D.Trump (3/4) tuyên bố, phát hành 1 triệu “thẻ vàng nhập cư” giá 5 triệu USD/thẻ, dự kiến thu về 5.000 tỉ USD, trong khi đã có 250.000 người đăng ký. Trước đó, ông D.Trump tuyên bố, sẽ mở rộng lãnh thổ bao gồm kênh đào Panama, đảo Greeland (Đan Mạch, thành viên NATO), đưa Canada (thành viên NATO) trở thành bang thứ 51 nước Mỹ, gây nhiều tranh cãi. 

Trong tuần qua (5-10/4) hơn 2.000 tỉ USD “bốc hơi” khỏi thị trường chứng khoán Mỹ, Phố Wall mất hơn 5.000 tỉ USD; tài sản của gia đình tỉ phú D.Trump cũng mất 500 triệu USD.

NHẬT MINH