QPTĐ-Tuần qua, Tổng thống Nga V.Putin có các hoạt động ngoại giao thể hiện vai trò, vị thế chiến lược của Moskva trên bàn cờ chính trị Trung Đông. Đó là chuyến công du đến Các Tiểu Vương quốc Ả rập thống nhất (UAE) và Arab Saudi (ngày 6/12). Ngày 7/12, tại Điện Kremlin, Tổng thống V.Putin hội đàm với người đồng cấp Nhà nước Hồi giáo Iran I.Raisi.
Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman ngày 6-12.
Ảnh: Reuters
Trong hơn nửa thế kỷ qua, “lò lửa” Trung Đông luôn đốt nóng bầu không khí vùng Vịnh và khu vực bởi các cuộc chiến tranh sắc tộc, chống khủng bố quốc tế, xung đột vũ trang giữa các quốc gia, có sự hậu thuẫn, can thiệp của các cường quốc quân sự, kinh tế thế giới. Gần đây nhất là các cuộc xung đột nổ ra ở Iraq, Syria, Yemen, Afganistan, Dải Gaza, Israel và Palestine.
Trạm dừng chân đầu tiên của Tổng thống V.Putin ở UAE là thủ đô Abu Dhabi vào lúc 13 giờ ngày 6/12 (giờ địa phương). Chuyên cơ Ilyashin-96 chở Tổng thống Nga được 4 tiêm kích hiện đại Su-35S mang tên lửa không đối không R-73, R-77 hộ tống-Một sự kiện hy hữu, đặc biệt.
Ngoại trưởng UAE S.Abdullah ra tận chân cầu thang máy bay chào đón vị Tổng thống-Tổng Tư lệnh Các lực lượng vũ trang Nga. Tham gia phái đoàn cấp cao Điện Kremlin có hàng trăm các quan chức chính phủ, doanh nghiệp hàng đầu Nga thuộc các lĩnh vực kinh tế, đối ngoại, vũ trụ, năng lượng hạt nhân, dầu mỏ.
Tại Dinh thự Abu Dhabi, Tổng thống UAE Sheikh Mohammed nồng nhiệt chào đón, hội đàm với Tổng thống V.Putin. Hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về mối quan hệ song phương và những vấn đề quốc tế, khu vực Trung Đông mà hai bên đều quan tâm như dầu mỏ, sự hợp tác trong khuôn khổ OPEC+, xung đột Israel-Hamas cũng như tình hình Ukraine.
Tổng thống V.Putin khẳng định với người đồng cấp UAE rằng, mối quan hệ giữa hai nước đã đạt đến mức cao chưa từng có. UAE là đối tác thương mại chính của Nga trong khối Arab.
Tối đó (6/12), Tổng thống Nga đáp máy bay đến Riyadh-thủ đô Vương quốc Arab Saudi. Tổng thống V.Putin đã hội đàm với Thái tử M.bin Salman-Thủ tướng nước chủ nhà về việc củng cố, phát triển mối quan hệ song phương giữa hai quốc gia; duy trì thị trường năng lượng quốc tế, hỗ trợ giá dầu trong chương trình OPEC+.
Hai nhà lãnh đạo cũng bàn sâu về xung đột Israel-Hamas, tình hình Syria và Yemen, vấn đề đảm bảo sự ổn định vùng Vịnh và vấn đề Ukraine. Chính phủ Riyadh có ý định thuyết phục Moskva ủng hộ tầm nhìn của mình về giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột Israel-Palestine, thậm chí bao gồm cả việc lôi kéo chính quyền Hồi giáo Tehran vào cuộc.
Đây là chuyến thăm đầu tiên đến UAE và Arab Saudi của nhà lãnh đạo Nga kể từ năm 2019 và cũng là chuyến công du nước ngoài thứ 3 của Ông chủ Điện Kremlin từ khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine (2/2022), nhất là sau sự kiện gây tranh cãi, Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống V.Putin (3/2023), liên quan đến một vụ việc ở Ukraine. Tuy nhiên, Moskva đã lên tiếng phản đối lệnh của ICC là “vô giá trị”; đồng thời, UAE, Arab Saudi không phải là thành viên của ICC nên không có nghĩa vụ pháp lý phải bắt giữ Tổng thống Nga.
Trong thập niên vừa qua, UAE và Arab Saudi đều là đối tác thương mại quan trọng của Nga. Hai nước luôn giữ thái độ trung lập đối với cuộc xung đột Nga-Ukraine, cùng như từ chối áp dụng các biện pháp trừng phạt Nga do phương Tây áp đặt. Đồng thời, hai quốc gia có sản lượng khai thác dầu mỏ Top đầu vùng Vịnh này cũng là thành viên chủ lực của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ và đối tác (OPEC+) do Nga và Arab Saudi dẫn dắt.
Hiện, vùng Vịnh có hàng ngàn binh sĩ Mỹ đồn trú. UAE và Arab Saudi là đồng minh thân thiết của Mỹ và cũng là nước mua số lượng lớn vũ khí của Mỹ, được Nhà Trắng cam kết bảo trợ an ninh. Trong khi, Nga đang cần sự hợp tác thiết thực của các nước vùng Vịnh và Trung Đông, trong đó có UAE, Arab Saudi, trong khi cuộc xung đột trên Dải Gaza đang diễn ra quyết liệt, phức tạp (Israel-Hamas), kể cả ở châu Âu (Nga-Ukraine).
Moskva đã khéo léo chen chân, tạo dựng mối quan hệ Nga-Arab Saudi, Nga-UAE, khiến sự hợp tác kinh tế, thương mại, quân sự khởi động theo chiều hướng có lợi cho hai bên, bất chấp sự phản đối của Mỹ. Bằng chứng là, các bên đã đồng thuận hợp tác trong Tổ chức OPEC+, mang về lợi nhuận hàng chục tỉ USD cho mỗi nước. Arab Saudi chi nhiều tỉ USD mua hệ thống phòng không hiện đại S-400 của Nga trước con mắt thất thần của Lầu Năm Góc.
Giới chuyên gia cho rằng, chuyến đi này của Tổng thống V.Putin đến hai quốc gia vùng Vịnh có thể gây bất đồng, chia rẽ giữa các nước vùng Vịnh và Mỹ, khi nhà lãnh đạo Nga đang tìm cách gia tăng khoảng cách giữa Mỹ và các quốc gia trung gian quyền lực chủ chốt trong khu vực chiến lược.
Ngay sau khi từ vùng Vịnh trở về, tại Điện Kremlin (7/12), Tổng thống V.Putin đón, hội đàm với Tổng thống Iran E.Raisi. Gần đây nhất (7/2022), Tổng thống V.Putin có chuyến thăm Tehran, gặp gỡ người đồng cấp Iran và nhà lãnh đạo tối cao-Giáo chủ A.Al-Khaminei. Iran là đồng minh thân cận của Nga không chỉ trong cuộc chiến chống phiến quân khủng bố Hồi giáo IS tự xưng ở Syria (từ năm 2015) mà đang cung cấp hàng ngàn thiết bị bay không người lái UAV Shahed tự sát cho Moskva sử dụng trong cuộc xung đột với Ukraine.
Iran cũng là thành viên tích cực, có tiềm năng lớn về dầu mỏ của Tổ chức OPEC+ và cũng đang bị Mỹ áp đặt hàng loạt lệnh cấm vận. Nga và Iran đã trở thành đồng minh, đối tác chiến lược toàn diện về kinh tế, thương mại, đầu tư, quân sự-quốc phòng. Vừa qua, Nga đã giao hàng loạt loại máy bay huấn luyện hiện đại cho không quân Iran và đang xem xét thỏa thuận bán máy bay chiến đấu phản lực hiện đại Su-35 cho Iran. Động thái này có thể là thời điểm làm thay đổi cán cân sức mạnh không quân ở Trung Đông.
“Cách tiếp cận ngoại giao của ông V.Putin là nhằm củng cố các mối quan hệ đối tác rất cần thiết và báo hiệu cho phương Tây rằng, mặc dù bị Mỹ và châu Âu tẩy chay, Nga vẫn có thể phát huy ảnh hưởng và thu hút sự ủng hộ từ các quốc gia trên danh nghĩa liên kết với Mỹ”-Chuyên gia N.Smagin bình luận.
Hà Ngọc
