Khủng hoảng niềm tin trong quan hệ Nga-Mỹ, NATO

QPTĐ-Trong tuần qua, dư luận tập trung sự chú ý hướng về Lục địa già, bao gồm các cuộc đàm phán giữa Nga-Mỹ và khối quân sự NATO. Đó là cuộc đàm phán an ninh Nga-Mỹ tổ chức tại Geneva (Thụy Sĩ), Hội nghị quốc phòng-an ninh Nga-NATO tại Brussels (Bỉ), Hội nghị Nga-Mỹ và một số quốc gia châu Âu tại Vienna (Áo) diễn ra từ ngày 10 đến 15/1. Các cuộc đàm phán tập trung bàn thảo về tình hình Ukraine, tháo gỡ mối quan hệ đóng băng giữa Nga và Mỹ, NATO.

 Binh sĩ Nga tham gia tập trận tác chiến tại khu vực Rostov hồi tháng 12/2021. (Ảnh: Internet)

Trong bối cảnh căng thẳng ngày càng gia tăng, để các cường quốc quân sự có quan điểm đối lập như Nga-Mỹ, Nga-NATO chịu ngồi vào bàn đàm phán, được xem là thành công trong nỗ lực ngoại giao của các bên với tuyên bố, góp phần hạ nhiệt căng thẳng, tìm giải pháp hòa bình giải quyết các bất đồng song phương và đa phương đốt nóng châu Âu, có nguy cơ cháy lan sang khu vực Mỹ Latinh? 

Cuộc đàm phán an ninh giữa Nga và Mỹ diễn ra 3 vòng (từ 10-13/1) tại Geneva, Brussels, Vienna do Thứ trưởng Ngoại giao Nga S.Ryabkov và Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ W.Sherman dẫn đầu, khiến dư luận trông đợi nhiều ở tính đột phá, thảo luận về các đề xuất từ Nga. 

Tuy nhiên, cuộc đàm phán không mang lại kết quả tích cực. Hai bên đều giữ quan điểm của mình, đưa ra nhiều điều kiện cho đối tác, không chấp nhận nhượng bộ, thậm chí còn đưa ra những tuyên bố cứng rắn. 

Trước đó (17/12/2021), Nga công bố 8 điểm về bảo đảm an ninh chung với Mỹ và NATO mang tên “Hiệp ước giữa Mỹ và Liên bang Nga về bảo đảm an ninh”. Văn bản kêu gọi Mỹ không tiếp tục mở rộng NATO về hướng Đông, dừng việc hợp tác quân sự với các nước thuộc Liên Xô cũ (trừ các nước đã là thành viên của NATO), không kết nạp Ukraine vào NATO; rút binh sĩ Mỹ và các tiểu đoàn NATO  khỏi Ba Lan và các nước Baltic; loại bỏ vũ khí hạt nhân của Mỹ khỏi châu Âu; Mỹ và Nga không triển khai lực lượng quân sự ở những khu vực có thể được coi là mối đe dọa đối với nước khác. Đây là lần đầu tiên Nga đưa ra các tiêu chí, yêu cầu của mình sau nhiều tháng căng thẳng với Ukraine và phương Tây, đặc biệt là với NATO.

Phát biểu với báo giới sau hội đàm, Thứ trưởng Ngoại giao Nga S.Ryabkov cho biết, các cuộc họp đã “đi vào ngõ cụt hoặc sự khác biệt về cách tiếp cận”. Mỹ đã từ chối các đề xuất của Nga. Vì vậy, các chuyên gia quân sự Nga đang đề xuất các phương án cho Tổng thống V.Putin trong trường hợp tình hình Ukraine trở nên tồi tệ hơn nhưng vẫn phải có phương án ngoại giao. 

Tại Washington, Nhà Trắng cảnh báo mối đe dọa về một cuộc tấn công của Nga vào Ukriane vẫn ở mức cao với khoảng 100.000 binh sĩ Nga đang triển khai. “Trong vòng 24 giờ cho thấy, Nga có thể tìm một lý do nào đó để phát động cuộc tấn công. Tiếng trống chiến tranh đang vang lên và các tuyên bố trở nên chối tai hơn”-Đại sứ Mỹ tại Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) M.Carpenter nói. 

Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ J.Sullivan tuyên bố báo chí: “Nguy cơ zảy ra xung đột quân sự rất cao. Không có ngày nào được ấn định cho bất kỳ cuộc đàm phán nào nữa. Chúng tôi đang tham khảo ý kiến của các đồng minh và đối tác”. 

Phát biểu tại Diễn đàn an ninh với sự tham góp của 57 quốc gia, Ngoại trưởng Ba Lan Z.Rau cho rằng: “Dường như nguy cơ chiến tranh trong khu vực OSCE đang lớn hơn bao giờ hết trong 30 năm qua”. Ông Z.Rau nhắc lại cuộc chiến trong thời kỳ Nam Tư cũ và các vùng thuộc Liên Xô trước đây và bày tỏ sự quan ngại khi Nga đang triển khai số lượng lớn binh sĩ ở khu vực biên giới Ukraine. 

Phát biểu với báo chí tại Moskva (14/1), Ngoại trưởng Nga S.Lavrov nói: “Chúng tôi sắp hết kiên nhẫn. Chúng tôi đã rất kiên nhẫn. Chúng tôi đã phải giải quyết gánh nặng này trong một thời gian rất dài và bây giờ là lúc chúng tôi phải bước đi”. Moskva đang chờ “câu trả lời cụ thể của phương Tây” về các đề xuất an ninh mà Nga đã đưa ra, tất nhiên sự chờ đợi đó không phải là vô thời hạn. 

Nga muốn Mỹ và NATO nói rõ họ sẽ chấp thuận và bác bỏ đề xuất nào kèm theo lý do và quan trọng nhất là những thông tin đó phải được trình bày bằng văn bản. Theo đó, Tổng thống V.Putin có thể sẽ đưa ra quyết định khi nhận được phản hồi về từng đề xuất an ninh. Ngược lại, nếu không nhận được phản hồi “mang tính xây dựng từ phương Tây”, Nga sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để loại bỏ các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia-Ngoại trưởng S.Lavrov tuyên bố. 

Trả lời kênh RTVI, Thứ trưởng Ngoại giao Nga S.Ryabkov (13/1) nói: “Không loại trừ khả năng Moskva có thể đưa binh sĩ đến Cuba và Venezuela nếu các cuộc đàm phán với phương Tây về Ukraine, an ninh tại châu Âu thất bại và căng thẳng Nga-Mỹ leo thang”. Hành động của Nga sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào các động thái của Mỹ và phương Tây-Ông S.Ryabkov nhấn mạnh. 

Đáp lại Moskva, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ J.Sullivan (14/1) tuyên bố: Mỹ sẽ “hành động quyết liệt” nếu Nga đưa quân tới khu vực Mỹ Latinh giữa lúc leo thang căng thẳng Nga-Mỹ. “Ý tưởng này là điều đáng tiếc trong các phát biểu công khai”. Việc triển khai cơ sở hạ tầng quân sự của Nga tới Mỹ Latinh không phải là một vấn đề được thảo luận tại đối thoại chiến lược Nga-Mỹ ở Geneva-Ông J.Suliivan nói.

Cùng thời gian này, một nhóm 25 nghị sĩ Dân chủ Mỹ đề xuất một dự luật trừng phạt nhằm vào Tổng thống Nga V.Putin và các quan chức Nga bao gồm biện pháp cấm nhập cảnh, đóng băng tài sản, trừng phạt nhằm vào hệ thống ngân hàng Nga, đồng thời cấp 500 triệu USD hỗ trợ hệ thống an ninh Ukriane. 

Phản ứng về dự luật này, Đại sứ Nga tại Mỹ A.Antonov nói: “Chúng tôi tin rằng, những lời kêu gọi ở Quốc hội Mỹ và các biện pháp chống lại Nga là những hành động khiêu khích và vô vọng. Chúng tôi sẽ không bị đe dọa bởi những lệnh trừng phạt đó”. Từ Moskva, Người phát ngôn Điện Kemlin D.Peskov tuyên bố: “Việc áp lệnh trừng phạt chống lại một nguyên thủ quốc gia, chống lại nhà lãnh đạo Nga sẽ bị coi như là hành động tuyệt giao quan hệ”. 

Ngày 14/1, Bộ Quốc phòng Nga thông báo, các đơn vị quân đội đồn trú ở Quân khu miền Đông trải dài từ Siberia đến biển Nhật Bản tiến hành tập trận mang tên Vostok-2022 “kiểm tra đột xuất tình trạng sẵn sàng chiến đấu”. Nga tổ chức cuộc tập trận khu vực phía Tây gần biên giới với Ukraine. 

NHẬT MINH