Độc quyền sản xuất, kinh doanh vàng, phát sinh tiêu cực?

QPTĐ-Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao (ngày 8/9) ban hành cáo trạng truy tố bà Lê Thúy Hằng (55 tuổi, cựu Tổng giám đốc Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn-SJC) cùng 15 thuộc cấp tội: “Tham ô tài sản”, “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Theo cáo trạng, từ tháng 6-8/2024, lợi dụng việc SJC được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam giao cho 10 tấn vàng nguyên liệu, gia công vàng miếng; bà Hằng đã chỉ đạo cấp dưới lập khống báo cáo, nâng định mức hao hụt và đưa vàng nguyên liệu từ bên ngoài vào sản xuất trái phép, thu lợi bất chính. 

Các bị can gây thiệt hại cho SJC hơn 107 tỉ đồng, trong đó thiệt hại từ hành vi chiếm đoạt tài sản, tham ô: 11,6 tỉ đồng; gây thiệt hại, thu lợi bất hợp pháp: 95,8 tỉ đồng, hưởng lợi 73,5 tỉ đồng. Khởi tố vụ án, khởi tố và tạm giữ các bị can, cơ quan điều tra kê biên 8 bất động sản, thu giữ hơn 429 lượng vàng; các bị can tự nguyện nộp lại, khắc phục hậu quả hơn 28,4 tỉ đồng (riêng bà Hằng nộp 20 tỉ đồng). 

Vừa qua, Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025-NĐ/CP (ngày 26/8/2025), sửa đổi một số điều của Nghị định 24/2012-NĐ/CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, chấm dứt cơ chế Nhà nước độc quyền thương hiệu vàng miếng, mở rộng đối tượng sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu; giúp nguồn cung cấp vàng trên thị trường đa dạng hơn; giúp người dân có nhiều sự lựa chọn hơn; thị trường cạnh tranh, minh bạch hơn; thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng trong nước với giá vàng thế giới cũng như giữa các thương hiệu vàng. 

Trong năm qua, giá vàng tăng phi mã, không chỉ do sốt tại thị trường vàng thế giới mà còn có yếu tố bất cập trong quản lý vàng miếng, vàng trang sức, mỹ nghệ của Việt Nam. Tuần qua, giá vàng thế giới tăng lên 3.600 USD/ounce, giá vàng trong nước cũng tăng thêm 1 triệu đồng/lượng, chiều bán ra đã ở mốc 135,4 triệu đồng/lượng.

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Nghị định 232/2025-NĐ/CP đã bám sát các chủ trương của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là sự chỉ đạo của Tổng Bí thư về xóa bỏ cơ chế độc quyền Nhà nước, trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng. Đồng thời, Thanh tra Chính phủ được giao chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, thanh tra toàn diện thị trường vàng, kể từ ngày 9/9/2025. 

Người dân đặt câu hỏi: Chức năng quản lý Nhà nước và tham mưu của Ngân hàng Nhà nước với Chính phủ ra sao mà lại phải chờ có ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư mới chỉ đạo, tổ chức thực hiện xóa bỏ cơ chế Nhà nước giao cho doanh nghiệp độc quyền chế tác vàng miếng? 

Thực tiễn cho thấy, độc quyền trong sản xuất, kinh doanh dễ phát sinh tiêu cực. Độc quyền hàng hóa sẽ nảy sinh tư tưởng, lợi dụng cơ chế, thái độ độc đoán, độc tôn, tự nhận là số 1, là duy nhất nên nảy sinh tư tưởng chủ quan, không chịu cải tiến chất lượng hàng hóa, giảm giá thành, thiếu tính cạnh tranh, mất đi một thị trường lành mạnh.

Từ bài học đắt giá ở Công ty SJC cho thấy, độc quyền sinh ra lạm quyền. Họ tự cho mình có quyền-quyền hành (quyền được hành người khác), quyền lợi (có quyền là có lợi), phát sinh tiêu cực, vơ vét tiền bạc, của cải, nhũng nhiễu dân lành mà không nghĩ đến quyền hạn, giới hạn về chức năng, nhiệm vụ được giao. 

Độc quyền sản xuất, kinh doanh hàng hóa, không chỉ là vàng bạc, dễ dẫn đến độc đoán, “đua ngựa một mình”, thiếu tính cạnh tranh, phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm!

NHẬT KIỀU