Dâu da xoan giữa lòng Hà Nội

QPTĐ-Tháng Tám về, có rất nhiều loài hoa bung sắc, trong số đó có một loài hoa dung dị, khiêm nhường, bé xinh xinh báo hiệu thời khắc chuyển mùa đầy thi vị, gợi bao hoài niệm, nhớ nhung... tác giả muốn nhắc tới Hoa dâu da xoan giữa lòng Hà Nội.

“Trở về tuổi thơ hoa xoan tháng Tám”.

Không kiêu kỳ đỏ thắm như phượng vĩ, không tím ngắt một góc trời chiều hè Hà Nội, cũng không nồng nàn tựa như hoa sữa, ấy vậy nhưng dâu da xoan vẫn khiến lòng người đầy bâng khuâng khi “gọi mùa”. Chẳng thế mà tác giả Cao Xuân Sơn đã có những ca từ thật đáng nhớ trong “Hoa dâu da”:

Một vòm hoa thơm ngát nở trên đầu

nga ngà trắng từng chùm lấm chấm

thơm mỗi bậc cầu ao trưa vắng

hương không nồng mà say...

Và kìa, buổi sáng tháng Tám, mở ô cửa sổ, hòa trong nắng mùa Thu, cơn gió và một mùi thơm man mát len lỏi trong gian phòng. Vậy là dâu da xoan đã nở từ khi nào. Sự dịu dàng thuần khiết tinh khôi của hoa hòa trong ban mai nó khiến ta chợt thấy không gian như dừng lại, đón ngày mới thật bình yên, thanh thản. Trong vô vàn những dung dị của cuộc sống thường nhật, sự xuất hiện của hoa dâu da xoan như điểm xuyến khiến mọi thứ thật nhẹ nhàng đến lạ. Trong quyển Hoài cảm, tác giả Tam Huề Vũ từng viết thế này: “Hà Nội còn tươi mát lâng lâng với hương hoa dâu da xoan phiêu diêu trên đường phố. Mỗi năm, dâu da trổ hoa kết trái suốt vụ Hè Thu”.

Người ta thường ví, dâu da xoan như một nét duyên thầm giữa Thủ đô Hà Nội, như áng mây miên man rải khắp mọi nẻo đường. Và quả đúng như vậy, khi mùa hoa nở, dạo qua một vòng Thủ đô, đi qua những tuyến đường Kim Mã, Hoàng Hoa Thám, Trần Phú... , ta thật dễ dàng bắt gặp chùm hoa trăng trắng vẽ giữa bầu trời cao. Ở đó những tia nắng xuyên qua kẽ lá và hoa lung linh, bất giác ta có cảm giác như những ngôi sao đang ở rất gần, để rồi trong khoảnh khắc ấy, giữa bốn bề hương thơm man mát, với những tia sáng huyền diệu... ta như được trở về những ngày tuổi thơ, với biết bao ước mơ về những câu chuyện thần bí.

Dâu da xoan thuộc chi thực vật, dâu da xoan còn gọi là châm châu, dâm bôi. Cây có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới Nam Á, thân gỗ nhỏ, đường kính 20-30cm, chiều cao 11-20m, tán cây tỏa rộng hơi tròn hoặc ovan có đường kính 15-20cm. Lá dài 10-15cm, mọc sole, cuống lá dài 1-2cm, các mép lá có khía răng cưa. Hoa dâu da xoan năm cánh màu trắng nhị vàng, kích thước 5-7mm mọc thành từng chùm lớn. Cây có hình thái tán, lá, hoa, quả đẹp nên hiện nay cây được trồng rộng rãi trong các công viên, vườn hoa hay trên đường phố.

Cũng bởi dâu da xoan có sự sinh trưởng tốt, người trồng không cần bỏ nhiều công chăm bón, bởi vậy mà ai đã từng sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, hẳn từng gắn bó với loài hoa và quả này. Mùa hoa qua đi, cây bắt đầu kết quả thành từng chùm quả xanh chúm chím rồi chuyển sang hồng rực. Điều đặc biệt là mỗi chùm dâu da xoan thường có tới hàng trăm quả chín với sức bền bỉ lạ thường, thậm chí tồn tại đến tận những ngày Đông khi cây rụng lá.

Thời gian cứ trôi đi, con người cũng bộn bề với lo toan của cuộc sống nhưng tôi tin, trong ký ức của người con xa quê, một góc nào đó, dâu da xoan vẫn ở lại, bởi những ngày bé thơ, mỗi người không chỉ được thưởng ngoạn những món quà là những chùm trái chín chua chua, ngọt ngọt giản dị từ cây, mà cũng nơi ấy còn chứng kiến rất nhiều khoảnh khắc khi lũ trẻ nô đùa và dệt những giấc mơ.

HIỀN MĨ