Việt Nam mong muốn tiếp tục đóng góp vào sứ mệnh bảo đảm quyền con người

QPTĐ-Việt Nam là thành viên duy nhất của khối ASEAN ứng cử thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025. Điều đó khẳng định quan điểm nhất quán của Việt Nam là không ngừng phấn đấu hoàn thiện thể chế và tạo dựng cơ sở vật chất để bảo đảm tốt hơn quyền con người, đồng thời thể hiện mong muốn trong việc đóng góp vào các nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm thúc đẩy và bảo vệ quyền con người.

Việt Nam có những chính sách, biện pháp đồng bộ, hiệu quả bảo đảm quyền con người trong bối cảnh dịch Covid-19.

Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc

Cùng với các vấn đề an ninh, hòa bình và phát triển, vấn đề thúc đẩy và bảo đảm quyền con người được xác định là một trong ba trụ cột chính của Liên hợp quốc (LHQ). Là cơ quan trực thuộc Đại hội đồng LHQ được thành lập năm 2006, Hội đồng Nhân quyền LHQ là cơ chế quan trọng nhất về quyền con người trong hệ thống đa phương lớn nhất toàn cầu. 

Hội đồng Nhân quyền có chương trình nghị sự trải rộng trên 10 đề mục, một mặt bám sát các quan tâm chung của cộng đồng quốc tế về quyền con người, mặt khác cũng phản ánh rõ nét những ưu tiên, chiến lược lớn của các nước và các nhóm nước trong lĩnh vực này và có một hệ thống cơ quan, cơ chế trực thuộc đặc biệt. Trong đó, cơ chế được quan tâm, tham gia rộng rãi và đầy đủ nhất là Cơ chế Rà soát định kỳ Phổ quát (UPR).

Trong những năm gần đây, nội dung hoạt động của Hội đồng Nhân quyền ngày càng gắn trực tiếp hơn với các trọng tâm của LHQ và quan tâm chung của cộng đồng quốc tế, như phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu, di cư, bảo vệ và thúc đẩy quyền của các nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật, các nhóm thiểu số, người di cư...

Bên cạnh đó, Hội đồng Nhân quyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xem xét, thảo luận về tình hình tại hầu hết các điểm nóng, các cuộc khủng hoảng nhân đạo hoặc xung đột vũ trang có nguy cơ xảy ra vi phạm quyền con người trên phạm vi toàn thế giới.

Là diễn đàn đối thoại, hợp tác và thúc đẩy cân bằng tất cả các quyền con người, kể cả quyền phát triển, Hội đồng Nhân quyền LHQ hoạt động trên cơ sở khách quan, hợp tác và đối thoại, trên tinh thần xây dựng, không thiên vị, chọn lọc, chính trị hóa và tiêu chuẩn kép.

Dấu ấn thành viên

Ngày 12/11/2013, Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 68 đã tiến hành bỏ phiếu kín bầu 14 thành viên mới của Hội đồng Nhân quyền cho nhiệm kỳ 2014-2016. Việt Nam đã nhận được 184 phiếu ủng hộ (trên tổng số 193 nước bỏ phiếu), lần đầu trúng cử Hội đồng Nhân quyền với sự ủng hộ gần như tuyệt đối, cao nhất trong số 14 nước trúng cử.

Mặc dù là thành viên lần đầu tiên tham gia Hội đồng Nhân quyền nhưng Việt Nam đã thực sự chứng tỏ là một thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm của Hội đồng Nhân quyền, cùng các nước thành viên khác xử lý các thách thức chung của nhân loại trong lĩnh vực quyền con người. Việt Nam đã tham gia phát biểu, thảo luận tại hàng trăm cuộc họp, tham vấn về các chủ đề khác nhau liên quan đến việc bảo vệ quyền con người, từ các nội dung liên quan đến quyền kinh tế, xã hội, văn hóa, quyền phát triển, quyền giáo dục, y tế, cho đến những vấn đề như quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí. Việt Nam đã có những đóng góp thực chất vào quá trình xây dựng các nghị quyết, quyết định của Hội đồng Nhân quyền theo hướng ủng hộ cách tiếp cận cân bằng, toàn diện, đáp ứng được quan tâm, lợi ích của nhiều bên, hướng tới đồng thuận. Việt Nam cũng luôn có phản ứng kịp thời trước các sự kiện nóng về nhân quyền trên phạm vi toàn cầu, tham gia vào các phiên họp khẩn cấp, các cuộc thảo luận về các tình hình khủng hoảng, vấn đề Nhà nước Hồi giáo IS, chủ nghĩa cực đoan, khủng hoảng di cư…

Hàng năm, Việt Nam đều có đoàn tham dự Hội nghị cấp cao thường niên của Hội đồng Nhân quyền. Đây là diễn đàn để chúng ta khẳng định thông điệp về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người ở Việt Nam cũng như những đóng góp có trách nhiệm trong việc xử lý các vấn đề nhân quyền trên toàn cầu.

Việt Nam chính là điều phối viên của ASEAN tại Hội đồng Nhân quyền. Trong vai trò này, Việt Nam rất tích cực trong việc điều phối lập trường của các nước ASEAN ở Hội đồng Nhân quyền và thay mặt ASEAN phát biểu các đề mục ở Hội đồng này. Việt Nam cũng được chọn vào nhóm làm việc về tình hình. Đây là nhóm chuyên xem xét các kháng thư của các quốc gia. Việt Nam thay mặt cho tất cả các nước châu Á trong Hội đồng Nhân quyền đảm nhận nhiệm vụ này.

Nỗ lực vì quyền con người

Trong những năm qua, đặc biệt từ 2020 đến nay, trong bối cảnh khủng hoảng về nhân quyền do ảnh hưởng hưởng của đại dịch Covid-19 cũng như những bất ổn về chính trị, chiến tranh, Việt Nam nổi lên là một quốc gia phát triển ổn định, điểm đến an toàn của các nhà đầu tư trên thế giới. Kinh tế phát triển, chính trị ổn định cho phép Việt Nam thúc đẩy và bảo đảm quyền con người được thực hiện trong thực tế, đồng thời có những đóng góp hiệu quả vào sự nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong lĩnh vực này.

Việt Nam nghiêm túc thực hiện UPR, cơ chế quan trọng nhất của Hội đồng Nhân quyền. Cụ thể là, Việt Nam triển khai có hiệu quả Kế hoạch tổng thể thực hiện các khuyến nghị UPR chu kỳ III đã chấp thuận. Tháng 3/2022, Việt Nam đã công bố Báo cáo giữa kỳ tự nguyện, cung cấp bức tranh toàn diện và phản ánh chân thực những cam kết, nỗ lực của Việt Nam trong việc tiếp tục ổn định kinh tế-xã hội, bảo đảm quyền con người, nhất là những nhóm dễ bị tổn thương trong bối cảnh đại dịch Covid-19.

Không chỉ ở Hội đồng Nhân quyền, Việt Nam cũng ghi nhiều dấu ấn trong việc bảo đảm quyền con người tại các diễn đàn đa phương khác như Ủy ban các vấn đề nhân đạo, xã hội, văn hóa (Ủy ban 3) của Đại hội đồng LHQ, ASEAN. Trong đó, Việt Nam tích cực thúc đẩy hành động và đóng góp nhiều giải pháp, sáng kiến về quan tâm chung của cộng đồng quốc tế, các vấn đề an ninh phi truyền thống thuộc quan tâm chung, đặc biệt là ứng phó với đại dịch Covid-19 và biến đổi khí hậu, thể hiện cam kết mạnh mẽ về bảo đảm quyền con người với tư cách là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Trong năm 2020, với 112 nước đồng bảo trợ, Việt Nam lần đầu tiên đề xuất và thúc đẩy thông qua bằng đồng thuận nghị quyết của Đại hội đồng LHQ lấy ngày 27/12 hàng năm là Ngày quốc tế phòng chống dịch bệnh, đóng góp thiết thực vào nỗ lực chung của thế giới nhằm nâng cao nhận thức về sự cần thiết sẵn sàng ứng phó với dịch bệnh.

Cũng trong năm 2020, với vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN, Việt Nam đã đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về nhân quyền (AICHR) với ưu tiên thúc đẩy quyền của nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch. Cùng các nước ASEAN, Việt Nam đã dẫn dắt, triển khai Quỹ ASEAN để ứng phó dịch Covid-19; xây dựng Quy chế hoạt động của Kho dự trữ vật tư y tế khu vực; hình thành Khung chiến lược ASEAN trong tình huống khẩn cấp y tế công cộng… bảo đảm quyền, sức khỏe cho hơn 650 triệu người dân trong khu vực.

Ngoài ra, Việt Nam cũng cam kết đạt mức thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây là một bước ngoặt lịch sử trong chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam, là một trong những nước đi đầu về cam kết cắt giảm phát thải.

Ảnh: Internet

Mong muốn đóng góp vào nỗ lực chung

Tháng 7/2020, ngay trong thời gian Việt Nam đang đảm nhiệm vai trò Ủy viên không thường trực của HĐBA LHQ, Thủ tướng Chính phủ đã duyệt chủ trương Việt Nam ứng cử làm thành viên HĐNQ LHQ nhiệm kỳ 2023-2025.

Ngày 22/2/2022, tại Geneve (Thụy Sỹ), trong khóa họp thường kỳ lần thứ 46 của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc theo hình thức trực tuyến, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh đã thông báo việc Việt Nam, với tư cách ứng cử viên của ASEAN, tham gia ứng cử vị trí thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2023-2025. Thông tin này ngay lập tức được nhiều thành viên Liên hợp quốc hoan nghênh.

Ngày 2/3/2022, trong khuôn khổ Phiên họp cấp cao Khóa họp thường kỳ lần thứ 49 của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc diễn ra tại Geneva (Thụy Sỹ)-sự kiện quan trọng nhất và ở cấp cao nhất của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc trong năm 2022, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn tái khẳng định mong muốn đóng góp của Việt Nam thông qua việc ứng cử làm thành viên nhiệm kỳ 2023-2025 với thông điệp: “Tôn trọng lẫn nhau. Đối thoại và Hợp tác. Bảo đảm tất cả quyền con người cho tất cả mọi người”.

Việc lần thứ hai Việt Nam ứng cử tham gia Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc thể hiện đường lối, định hướng phát triển của Việt Nam là hết sức đúng đắn, thể hiện ở chủ trương của Đảng, Nhà nước trong việc hoạch định những chính sách phát triển về quyền con người, lấy con người làm trung tâm. Đồng thời thể hiện mong muốn của Việt Nam được đóng góp vào các nỗ lực chung của thế giới nhằm thúc đẩy và bảo vệ quyền con người.

Phương Minh