Người tiêu dùng Việt Nam với thị trường ô tô điện.
QPTĐ-Xe điện đang là xu hướng tất yếu của ngành công nghiệp ô tô thế giới và Việt Nam cũng không đứng ngoài cuộc. Trong bối cảnh tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, ô tô điện được nhận định là giải pháp cho giao thông thân thiện với môi trường. Tại Đông Nam Á, nhiều nước như Thái Lan đã sớm có lộ trình thúc đẩy dòng xe này khi công bố lộ trình đặt mục tiêu sản xuất 250.000 xe điện vào năm 2025, trong đó có 3.000 xe buýt chạy bằng điện. Không chỉ đưa ra lộ trình, Thái Lan còn có nhiều động thái hướng tới việc tận dụng nguồn lực của ngành công nghiệp ô tô sẵn có để phát triển trở thành một trung tâm sản xuất xe điện lớn của thế giới.
Phát triển trạm sạc là điều kiện tiên quyết để phát triển ô tô điện tại Việt Nam. (Ảnh: Internet)
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Văn phòng Chính phủ đã có văn bản gửi Bộ Công thương xem xét, nghiên cứu về đề án trở thành trung tâm sản xuất ô tô điện và xe máy điện tại khu vực ASEAN của Thái Lan. Với thông điệp này, Chính phủ đang thể hiện mong muốn Việt Nam sẽ phát triển ngành sản xuất xe điện trong tương lai.
Thị trường ô tô điện tại Việt Nam bắt đầu với sự vào cuộc mạnh mẽ của ô tô điện Vinfast. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam đưa ra dự báo, Việt Nam sẽ đạt mức 1 triệu xe điện vào khoảng năm 2028 và tăng trưởng nhanh trong giai đoạn 2030-2040. Đến năm 2040, Việt Nam sẽ có khoảng 3,5 triệu xe ô tô điện. Tuy nhiên, điều kiện hạ tầng hạn chế cùng thói quen sử dụng của người tiêu dùng Việt Nam được nhận định là những khó khăn không nhỏ đối với dòng xe này.
Thị trường xe điện ở Việt Nam
Số lượng xe điện ở Việt Nam còn ít, bao gồm xe lai điện (HEV), xe lai điện sạc ngoài (PHEV), xe thuần điện chạy pin (BEV). Năm 2019 là 140 xe, năm 2020 tăng lên 900 xe và hết quý I/2021 là 600 xe. Tất cả đều là xe nhập khẩu và gần như toàn bộ là xe lai điện, trong khi xe lai điện sạc ngoài và xe thuần điện chạy pin chiếm tỷ lệ rất nhỏ.
Năm 2019, công ty Vinfast đã cho ra mắt các sản phẩm xe máy điện và đạt doanh số bán tới 50.000 chiếc. Năm 2021, công ty Vinfast đã mở bán dòng ô tô điện đầu tiên VF e34 với mức giá công bố là 690 triệu đồng. Gần 4.000 đơn đặt hàng thành công trong ngày đầu mở bán cho thấy sự háo hức, mức độ quan tâm của người tiêu dùng Việt Nam với loại xe ô tô mới này. Đại diện công ty Vinfast cho biết, đến hết năm 2021, hãng xe này đã hoàn thành kế hoạch mở rộng, xây dựng hệ thống 2.000 trạm sạc trên toàn quốc với 40.000 cổng sạc. Kế hoạch tiếp theo, công ty Vinfast sẽ quy hoạch thêm 150.000 cổng sạc mới trên cả nước với mật độ, công suất các trạm sạc được tính toán phù hợp.
Trong khi đó, hãng Toyota đang hợp tác với trường Đại học Bách khoa để nghiên cứu việc sử dụng xe lai điện và thu được kết quả tích cực về tiêu chí tiêu thụ nhiên liệu và mức độ phát thải. Tháng 8/2021, hãng Toyota đã đưa về Việt Nam những mẫu xe lai điện đầu tiên từ Thái Lan, với mức tiêu hao nhiên liệu xăng chỉ còn 4,6 lít/100 km. Hãng Mitsubishi cũng có hai chương trình nghiên cứu chung với Cục Công nghiệp và Sở Công thương Đà Nẵng về tính phù hợp trong việc sử dụng xe thuần điện chạy pin (BEV) và xe lai điện sạc ngoài (PHEV) tại Việt Nam.
Đặc biệt, trước khi công ty Vinfast bàn giao xe điện e34 (VF 7) cho khách hàng Việt Nam và mở bán xe e35 và e36 (VF 8 và VF 9) toàn cầu, hàng loạt mẫu xe như Audi e-Tron, Jaguar i-Pace, Porsche Taycan cũng đã xuất hiện ở Việt Nam dưới dạng thăm dò. Mới đây nhất, chiếc KIA điện EV6 đầu tiên xuất hiện tại khu phức hợp Chu Lai của Hãng THACO bị lọt thông tin ra ngoài khiến nhiều người cho rằng mẫu xe này sẽ sớm ra mắt thị trường Việt. Xâu chuỗi các sự kiện này có thể thấy dấu hiệu phân khúc ô tô điện sẽ rất nhộn nhịp trong tương lai.
Một trong những thế mạnh ở thị trường Việt Nam là có dân số trẻ, cùng với tốc độ kết nối Internet mạnh mẽ, mà cụ thể là lượng người sử dụng Internet qua điện thoại thông minh rất cao. Do đó sự quan tâm tới công nghệ xe điện của người Việt là rất lớn
Thách thức thành công của ô tô điện
Việt Nam hiện chưa có hệ thống các trạm sạc hay đổi pin rộng khắp nên xe điện khó phát triển. Cùng với đó, các chính sách phát triển xe điện chưa đồng bộ. Cụ thể, với ô tô điện hiện chỉ được hưởng thuế tiêu thụ đặc biệt 15% và được miễn thuế nhập khẩu linh kiện về lắp ráp, chưa kể các vấn đề về công nghệ như sạc pin tốn thời gian, quãng đường di chuyển ngắn.
Với công nghệ hiện nay, thời gian nạp đầy năng lượng cho một chiếc xe điện khá lâu. Chẳng hạn, một chiếc ô tô điện có thể di chuyển quãng đường 300km thì hết điện và cần khoảng 6 tiếng để sạc đầy pin. Do đó, để xe điện hoạt động bình thường đòi hỏi phải có hệ thống các trạm sạc và đổi pin trên đường. Nếu chưa có hạ tầng tốt, lái xe sẽ phải rất tiết kiệm như: Lựa chọn không sử dụng điều hòa, duy trì vận tốc xe ổn định, không vọt ga, phanh gấp... Nếu chẳng may gặp tắc đường, lại không thể tắt máy thì có nguy cơ xe phải dừng giữa đường.
Trong khi đó, theo tính toán, để đầu tư một trạm sạc pin, chi phí còn lớn hơn một trạm bán xăng dầu hiện nay bởi phải sử dụng công nghệ hiện đại. Vì vậy, việc phát triển mạng lưới sạc pin hay cho thuê pin rộng khắp không hề dễ dàng, đỏi hỏi nguồn vốn lớn và thời gian dài. Hơn nữa, giá ô tô điện hiện nay vẫn cao hơn ô tô chạy xăng, vì vậy cũng khó khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn.
Hiện tại, việc sản xuất, lắp ráp ô tô điện tại Việt Nam được hưởng thuế suất thuế nhập khẩu linh kiện 0% và thuế tiêu thụ đặc biệt bằng 70% so với xe chạy xăng dầu thông thường. Những chính sách này được cho là chưa đủ hấp dẫn với các doanh nghiệp và người tiêu dùng. Chính vì thế, cần phải có chính sách khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển mạng lưới trạm sạc pin. Nếu không, những chiếc ô tô điện nếu có chạy cũng chỉ chạy trong khoảng cách ngắn.
Như vậy, Việt Nam đang có rất nhiều lợi thế để phát triển nền công nghiệp sản xuất ô tô điện bởi chúng ta có ít thứ để mất hơn các nước lân cận, nơi đã quá lún sâu vào sản xuất ô tô sử dụng động cơ đốt trong. Xe điện ngoài những ưu điểm vượt trội của mình chắc chắn sẽ ngày càng rẻ hơn, đi được xa hơn và tiện dụng hơn. Việt Nam sẽ phát triển nhanh xe điện trong thời gian tới.
Song Hà
