Tháng Tám sục sôi trong ký ức của một lão thành cách mạng

QPTĐ-Những ngày tháng Tám, trên các con đường, các tuyến phố của thành phố Hà Nội, ở đâu cũng rực rỡ cờ hoa, băng rôn, khẩu hiệu kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Trong không khí ấy, chúng tôi gặp lão thành cách mạng Trần Phiên, người trực tiếp tham gia giành chính quyền năm 1945 kể lại những ngày lịch sử trọng đại ấy.

Không mất quá nhiều thời gian, chúng tôi đã tìm được đến nhà lão thành cách mạng Trần Phiên, người trực tiếp tham gia giành chính quyền cách đây 80 năm về trước. Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà năm gian truyền thống thường thấy ở miền Bắc, dù đã bước sang tuổi 102 nhưng trí nhớ của lão thành cách mạng Trần Phiên vẫn còn minh mẫn. Kể với chúng tôi những ngày sục sôi cách mạng cách đây 80 năm về trước, lão thành cách mạng Trần Phiên bồi hồi nhớ lại: Tôi sinh năm 1924 tại Bình Lục, Hà Nam cũ. Giai đoạn 1940-1945, Pháp-Nhật đánh nhau, chúng có mặt khắp thôn cùng ngõ vắng. Giặc Pháp thì thực thi “Chính sách sưu cao thuế nặng”, còn quân Nhật thì “Phá lúa trồng đay”. Cuộc sống người dân bị đẩy vào vô cùng cơ cực, bị dồn tận cùng đáy của sự nghèo khổ.

Ngẩng nhìn mái nhà một lúc nén đè cảm xúc, ánh mắt rơm rớm lệ, chậm rãi, lão thành cách mạng Trần Phiên kể tiếp: Đầu năm 1941, khi vừa bước sang tuổi 17, tôi và một số thanh niên có xu hướng đấu tranh ở địa phương được các đồng chí Việt Minh dìu dắt hoạt động cách mạng. Khi hoạt động, chúng tôi được huấn luyện rất kỹ. Trước hết chúng tôi được học 10 chính sách cứu nước của Việt Minh qua một bài Diễn ca “Mười chính sách của Việt Minh” do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng tác bằng thể thơ lục bát gồm 47 câu rất dễ nhớ:  Việt Nam độc lập đồng minh/ Có bản chương trình đánh Nhật, đánh Tây/Quyết làm cho nước non này/Cờ treo độc lập, nền xây bình quyền /Làm cho con cháu Rồng, Tiên/Dân ta giữ lấy lợi quyền của ta/Có mười chính sách bày ra/Một là ích nước, hai là lợi dân/Bao nhiêu thuế ruộng, thuế thân/Đều đem bỏ hết cho dân khỏi phiền… Có thể nói, học xong 10 chính sách đó, mỗi chúng tôi đã có một lòng tin sắt đá là cách mạng nhất định sẽ thành công để giải phóng khỏi sự áp bức của đế quốc, xây dựng cuộc sống ấm no. Tiếp đó, chúng tôi được đào tạo, huấn luyện 5 năm bước công tác gồm: Điều tra, tuyên truyền, tổ chức, huấn luyện và tranh đấu. Sau khi thành thạo, chúng tôi tiến hành tiếp xúc với các thanh niên trong xóm, trong làng, trong xã, rồi đến các xã lân cận, cứ hễ thấy thanh niên nào mà có xu hướng với cách mạng thì chúng tôi tuyên truyền về đường lối cách mạng, thuận thì chúng tôi báo cáo đưa vào tổ chức để huấn luyện và đưa ra làm tập sự tranh đấu. Cứ như vậy, tổ chức Việt Minh ở địa phương tôi lớn mạnh từng ngày. Trước Cách mạng Tháng Tám, tổ chức Việt Minh ở Bình Lục chúng tôi đã phát triển mạnh mẽ gồm nhiều tổ đội tuyên truyền, tổ đội vũ trang chiến đấu.

Uống một ngụm nước chè, nhìn xa xăm ra con đường trước cửa nhà, suy tư một lúc, CCB Trần Phiên kể tiếp: Thời điểm cách mạng ở Bình Lục diễn ra mạnh mẽ nhất là vào trung tuần tháng Tám. Lúc đó, ngoài chuẩn bị các kế hoạch sẵn sàng nổi dậy vũ trang, chúng tội vận động nhân dân tổ chức mít tinh, biểu tình, tuần hành trên khắp huyện. Sau đó, khi thời cơ đến, chúng tôi tổ chức cho nhân dân phá kho thóc, đầu tiên là kho thóc Bình Lục, sau đến kho Ngô Khê, rồi kéo sang kho thóc Vũ Bị để chia cho dân nghèo. Khí thế đấu tranh của nhân dân lúc đó mạnh mẽ vô cùng, đi đến đâu kẻ thù cũng né, tránh. Giữa lúc phong trào cách mạng lên cao, chúng tôi nhận được chỉ thị của cấp trên tổ chức giành chính quyền ở huyện rồi tiếp tục giành chính quyền ở tỉnh. Quá trình giành chính quyền từ huyện lên tỉnh diễn ra thuận lợi, quân địch chống trả yếu ớt trước sức mạnh của nhân dân và các lực lượng vũ trang. Sau khi giành chính quyền, chúng tôi tiếp tục thực hiện vận động nhân dân tham gia xây dựng chính quyền lâm thời.

Khi được hỏi về những kỷ niệm sâu sắc nhất trong những ngày đấu tranh trong giai đoạn 1940-1945, lão thành cách mạng Trần Phiên nhớ lại: Cách mạng thành công là có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, tinh thần yêu nước mãnh liệt của nhân dân. Trước hết không có sự đùm bọc của nhân dân thì tổ chức Việt Minh của ta ở các địa phương không phát triển mạnh mẽ như vậy được vì trước Cách mạng Tháng Tám, chúng ta đa phần là hoạt động bí mật. Ngày nào quân địch cũng tổ chức càn quét, bắt bớ cả ngày lẫn đêm. Nhiều đồng chí Việt Minh khi hoạt động thoát chết trong gang tấc nhờ sự nhanh trí đùm bọc của nhân dân. Riêng tôi có một kỷ niệm không thể nào quên, đó là vào khoảng tháng cuối năm 1942, tôi đang băng qua một cánh đồng sau khi đi họp về thì bị lính Pháp, lính ngụy phục kích truy bắt, tôi chạy vào nhà dân. Thấy tôi chạy vào, phía sau là những tiếng quát của quân địch, một bà cụ đang quét sân đoán ngay tôi là Việt Minh đang bị địch đuổi bắt. Nhanh như cắt, không để tôi kịp phản ứng, bà cụ túm lấy tóc tôi, rồi cứ cái chổi vụt tôi tới tấp. Vừa đánh bà cụ vừa chửi thậm tệ. Lúc đó lính Pháp, lính ngụy cũng ập vào. Chúng vẫn nghi ngờ, một tên trong nhóm hắng giọng quát lớn, thôi đi, thằng kia ngẩng mặt lên. Tôi tưởng bà cụ sẽ dừng tay, nếu bà dừng tay tôi sẽ bị phát hiện và bị bắt ngay. Không ngờ bà cụ lại càng đánh mạnh hơn, chửi to hơn. Thấy vậy, tôi chỉ biết ôm gằm mặt, mặc cho bà cụ đánh chửi. Đúng lúc bà yếu sức thì một cô gái trong nhà chạy ra lao vào lấy thân che cho tôi, đồng thời dùng tay cầm đầu tôi dìm xuống và van xin: Con xin bu, bu đừng đánh anh ấy nữa. Thấy bọn lính vẫn đứng xem, cô gái tiếp tục thay bà cụ đánh tôi, vừa đánh vừa quát: Thế con lợn hôm qua tôi bán, tôi đưa tiền cho anh, anh nướng hết vào cờ bạc rồi phải không?. Thấy vậy bọn lính Pháp, ngụy cũng hết nghi ngờ và bỏ đi. Nhờ vậy mà tôi thoát. Không có sự nhanh trí ấy của nhân dân, chắc tôi đã không còn để được tham gia chiến đấu trong suốt mấy chục năm cho Tổ quốc nữa.

Kể về quãng thời gian được cống hiến phục vụ Đảng và nhân dân, lão thành cách mạng Trần Phiên cho biết, sau khi nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa ra đời, ông được tổ chức phân công tham gia xây dựng chính quyền lâm thời tại huyện Bình Lục. Tháng 1/1946, ông vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Năm 1948, ông được tổ chức điều động làm Phó Ban Tuyên giáo tỉnh Hà Nam cũ. Tháng 3/1949, ông được điều vào quân đội, sau khi huấn luyện chuyên ngành pháo binh tại Trung quốc, ông được biên chế về Đại đoàn Pháo binh 351 và tham gia chiến đấu ở hầu hết các chiến dịch lớn, trong đó phải kể đến Chiến dịch Điện Biên Phủ, Chiến dịch Hồ Chí Minh. Sau ngày đất nước thống nhất, lão thành cách mạng Trần Phiên về công tác tại Phòng Tuyên huấn, Bộ Tư lệnh Pháo binh cho đến năm 1982 thì nghỉ hưu. 

Chia tay với lão thành cách mạng Trần Phiên, chúng tôi-thế hệ trẻ vô cùng biết ơn những đóng góp, hi sinh thầm nặng của ông cho sự nghiệp cách mạng, để đất nước được tự do; nhân dân sống trong hòa bình, hạnh phúc, ấm no như ngày hôm nay.

Thuận Nhân