Chính sách hoạt động tình nguyện
Ngày 5/12/1985, nhận ra sự thiết thực của công tác tình nguyện và công lao của các tình nguyện viên, Liên Hợp Quốc đã chọn ngày đó là ngày “Quốc tế tình nguyện”. Cùng với huy động hàng ngàn tình nguyện viên mỗi năm, chương trình Tình nguyện viên Liên Hợp Quốc (UNV) phối hợp chặt chẽ với các đối tác và chính phủ thiết lập các chương trình tình nguyện quốc gia, thúc đẩy và duy trì hoạt động tình nguyện. Mỗi ngày, hàng ngàn người đang hoạt động tình nguyện, trực tuyến hoặc trên trang web, đóng góp cho hòa bình, phát triển và làm việc để đạt được các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ.
Thanh niên tình nguyện xây dựng đường nông thôn.
Theo Từ điển Tiếng Việt 1998, tình nguyện là "Tự mình nhận lấy trách nhiệm để làm (thường là việc khó khăn, đòi hỏi phải hy sinh), không phải do bắt buộc". Như vậy hoạt động tình nguyện có tính tự giác cao, không quản ngại khó khăn, gian khổ của cá nhân, tập thể vì lợi ích của xã hội, cộng đồng.
Công việc tình nguyện mang ý nghĩa nhân văn và ảnh hưởng tích cực tới cộng đồng, song cũng đem lại lợi ích cho các tình nguyện viên. Bởi nó là một phương tiện hoàn hảo giúp việc khám phá lĩnh vực người tình nguyện có tài năng và phát triển các kỹ năng mới. Việc lên kế hoạch, thực hiện những chiến dịch gây quỹ có thể nâng cao kỹ năng đặt mục tiêu, xây dựng kế hoạch hoặc giám sát và đào tạo.
Một thời gian dài, các hoạt động tình nguyện không có chính sách ưu đãi đi kèm. Còn nay, chính sách hoạt động tình nguyện của thanh niên theo Quyết định 57/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định rõ: Thanh niên tham gia tình nguyện có hành động dũng cảm, hy sinh hoặc bị thương trong quá trình làm tình nguyện thì hưởng chế độ chính sách theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng. Sau khi kết thúc các chương trình, dự án, đề án, thanh niên tình nguyện được ưu tiên xét duyệt để hưởng các chính sách về định cư, hỗ trợ tiền lương tháng. Thanh niên còn được hỗ trợ đào tạo nghề và tạo việc làm; được ưu tiên tuyển chọn tham gia các chương trình, đề án, dự án phát triển kinh tế-xã hội và bảo vệ Tổ quốc, nếu hoạt động tình nguyện từ 3 tháng trở lên…
Song có ý kiến cho rằng, Quyết định đó mang lại nhiều quyền lợi cho các tình nguyện viên, nhưng việc đặt vấn đề "quyền lợi" trong các hoạt động tình nguyện sẽ khiến chương trình này giảm ý nghĩa.
Quyết định quy định “thanh niên trong quá trình tham gia hoạt động tình nguyện được hưởng tiền bồi dưỡng” là mang nặng tính vật chất, chứ không còn như mục đích của chương trình tình nguyện đề ra. Hoạt động tình nguyện là bất vụ lợi, việc có thêm những khoản chi phí để hỗ trợ cho các tình nguyện viên là tốt, nhưng không nên đưa vào một chính sách cụ thể. Thay vào đó, nên hướng vào việc trang bị phương tiện làm việc, trang bị cá nhân cho các tình nguyện viên.
Nhưng có ý kiến nêu thực tế tại Việt Nam, đã tiếp nhận nhiều sinh viên quốc tế và sinh viên nước ngoài học tập tại Việt Nam, tham gia tình nguyện hoặc thanh niên Việt Nam tham gia tình nguyện ở nước ngoài. Do đó, cần có chính sách hoạt động tình nguyện quốc tế ở nhóm đối tượng trên. Đồng thời, cần hỗ trợ một phần ngân sách phục vụ việc di chuyển, lưu trú ở nước ngoài…
Nhiều ý kiến nhận xét hiện nay chưa quy định rõ đơn vị nào cấp chứng nhận cho các tổ chức tình nguyện không thuộc sự quản lý của Đoàn thanh niên; việc đánh giá hiệu quả của các hoạt động tình nguyện như thế nào để phát huy tinh thần tự giác, nhiệt huyết trong thanh niên. Công tác tình nguyện cần phát huy tính chuyên môn hóa; đối tượng tình nguyện nên mở rộng hơn, đủ sức nhen lên ngọn lửa nhiệt huyết, xung kích trong các hoạt động cộng đồng. Một số địa phương chưa có trách nhiệm trong việc bảo vệ, duy trì các công trình của thanh niên tình nguyện, làm lãng phí công sức. Một số hoạt động tình nguyện còn phô trương, hình thức, chưa hiệu quả, việc đào tạo, tập huấn các kỹ năng an toàn cho các tình nguyện viên chưa được chú trọng, dẫn đến những sự việc đáng tiếc.
Những đề xuất, kiến nghị đó cần được chuyển đến các Bộ, ngành Trung ương cũng như những thông tin cụ thể để thực hiện tốt Quyết định 57, tạo điều kiện cho phong trào thanh niên tình nguyện tiếp tục phát triển trong thời gian tới.
HOÀNG HƯƠNG
