Anh hùng liệt sỹ Nguyễn Minh Khai
Trong các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc, thành phố Hà Nội có 34 cá nhân được Nhà nước tặng và truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Trong đó, Anh hùng liệt sỹ Nguyễn Minh Khai, xã Đại Thành, huyện Quốc Oai là một cán bộ trung kiên. Khi bị kẻ thù tra tấn dã man, trong giây phút cuối anh hô vang: “Đả đảo đế quốc Pháp! Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn năm”.
Vợ chồng đồng chí Nguyễn Minh Khai.
Đồng chí Nguyễn Minh Khai sinh năm 1917 trong một gia đình thuần nông tại thôn Đại Tảo, xã Đại Thành, huyện Quốc Oai (trước đây là tổng Hưng Đạo gồm xã Đại Thành và Tân Phú). Nguyễn Minh Khai là người sớm được giác ngộ cách mạng, tháng 5 năm 1945, đồng chí được kết nạp vào đội tuyên truyền vũ trang chống Nhật. Ngày 17/8/1945, Nguyễn Minh Khai đã cùng anh em trong đội tuyên truyền vũ trang và nhân dân xã Đại Thành kéo về phủ Quốc Oai tham gia khởi nghĩa giành chính quyền, sau đó được phân công lên Sơn Tây khởi nghĩa giành chính quyền tại tỉnh lỵ Sơn Tây.
Cách mạng Tháng Tám thành công, Nguyễn Minh Khai được tổ chức phân công về Đại Thành củng cố chính quyền, vận động các gia đình giàu có tương trợ, giúp đỡ người nghèo vượt qua nạn đói năm 1945 và hưởng ứng tuần lễ vàng. Riêng gia đình Nguyễn Minh Khai đã ủng hộ Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa 8 cây vàng. Tháng 3 năm 1947, Nguyễn Minh Khai được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam.
Trong những lần địch càn quét vào địa phương, dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng và Ủy ban hành chính kháng chiến, Nguyễn Minh Khai đã chỉ huy lực lượng du kích Đại Thành chống trả quyết liệt. Năm 1948, Nguyễn Minh Khai chỉ huy du kích phối hợp với bộ đội chủ lực đột nhập bốt Tây Mỗ bắt sống 12 tên. Năm 1950, đội du kích xã Đại Thành cùng bộ đội đánh úp bốt Thanh Quang, huyện Quốc Oai diệt 8 tên trong đó có một Quan hai Pháp. Do yêu công tác, Nguyễn Minh Khai được tổ chức phân công làm cán bộ Huyện ủy Quốc Oai, Trưởng Ban Giao thông liên lạc huyện kiêm Bí thư chi bộ xã Đại Thành. Thời điểm đó, phong trào cách mạng ở Đại Thành đang gặp khó khăn nên Nguyễn Minh Khai bí mật hoạt động ở xã Cấn Hữu và trực tiếp chỉ đạo, củng cố phong trào ở Đại Thành.
Vào tối 22/4/1952, trong khi đang họp chi bộ tại nhà ông Bùi Văn Đại, xã Cấn Hữu là một cơ sở cách mạng thì giặc Pháp đóng ở bốt Bương có chỉ điểm dẫn đường càn quét vào làng. Nguyễn Minh Khai đã chủ động đánh lạc hướng địch để cán bộ của ta thoát khỏi vòng vây, nhưng bản thân đồng chí bị địch bắt. Biết đồng chí là Trưởng Ban Giao thông liên lạc huyện kiêm Bí thư chi bộ xã Đại Thành nên chúng tra tấn rất dã man. Ngày 24/4/1952, giặc Pháp đưa Nguyễn Minh Khai về thôn Cấn Hạ và lùa dân xã Cấn Hữu ra xem chúng hành hình. Chúng lấy đòn néo lúa chét vào cổ, dùng kìm bẻ răng, giật móng chân, móng tay Nguyễn Minh Khai hòng uy hiếp tinh thần của nhân dân tham gia kháng chiến. Mặc dù bị tra tấn bởi những cực hình tàn khốc nhưng Nguyễn Minh Khai vẫn một lòng kiên trung không khai và hô vang: “Đả đảo đế quốc Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn năm”. Vừa dứt lời hô cũng là lúc giặc Pháp hèn hạ xả đạn. Nguyễn Minh Khai hy sinh trong sự tiếc thương vô hạn và lòng căm thù giặc sâu sắc của người dân xã Cấn Hữu.
Hòa bình lập lại, để luôn tưởng nhớ tấm gương hy sinh kiên cường của Nguyễn Minh Khai và thể theo nguyện vọng của cán bộ, nhân dân. Huyện ủy, UBND huyện Quốc Oai đã đặt tên một trường THPT là trường THPT Minh Khai. Ghi nhận những thành tích trong chiến đấu và hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, năm 2005, Chủ tịch nước đã ký quyết định truy tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” cho liệt sỹ Nguyễn Minh Khai.
Vũ Xuân
