Việt Nam kiên quyết phòng chống tội phạm mua bán người

QPTĐ-Nhận thức rõ tính chất, hậu quả nghiêm trọng của tội phạm mua bán người, thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật, chương trình, kế hoạch, giải pháp quyết tâm ngăn chặn, đẩy lùi loại tội phạm này, góp phần bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, giữ gìn cuộc sống bình yên và hạnh phúc của người dân. Vậy nhưng, một số cá nhân, tổ chức thiếu thiện chí vẫn đang cố tình lợi dụng, ra sức xuyên tạc, phủ nhận nỗ lực của Việt Nam trong lĩnh vực này...

Tội phạm mua bán người diễn biến phức tạp

Mua bán người được Liên hợp quốc xác định là một trong 4 loại tội phạm nguy hiểm nhất thế giới, được đưa vào Chương trình phòng, chống tội phạm trên quy mô toàn cầu kể từ năm 2013. Trong những năm gần đây, tình hình tội phạm mua bán người trên thế giới diễn biến khá phức tạp. Loại tội phạm này không chỉ là hành vi nguy hiểm đáng kể cho xã hội, trực tiếp xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người và phẩm giá của mỗi cá nhân, mà còn tác động tiêu cực đến nhiều mặt của đời sống xã hội.

Liên hợp quốc ước tính mỗi năm trên thế giới có khoảng 800.000 đến 1 triệu người bị mua bán. Có khoảng gần 25 triệu nạn nhân của nạn mua bán người trên khắp thế giới, trong đó có lao động cưỡng bức, nô lệ tình dục, buôn bán nội tạng, bắt cóc... Cũng theo đánh giá của Cơ quan phòng, chống ma túy và tội phạm Liên hợp quốc, từ năm 2021 đến nay, mỗi năm tội phạm lừa đảo trực tuyến và mua bán người thu về lợi nhuận khoảng 280 tỷ USD. Dự kiến năm 2025, lợi nhuận do tội phạm này mang lại là 350 tỷ USD. Vì thế, loại tội phạm này có chiều hướng gia tăng, phương thức hoạt động ngày càng đa dạng, với nhiều thủ đoạn tinh vi, tính chất nghiêm trọng, được thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau.

Theo Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM), nạn mua bán người vào các tổ hợp lừa đảo trực tuyến tại Đông Nam Á diễn biến hết sức phức tạp. Các băng nhóm tội phạm không chỉ lừa đảo người dùng trực tuyến mà còn bóc lột chính những người bị cưỡng ép làm việc tại đó. Nạn nhân thường là người trẻ, có trình độ, bị lừa tuyển dụng với những hứa hẹn về công việc hấp dẫn, nhưng sau đó bị tịch thu các giấy tờ tùy thân, giam giữ, đánh đập, lạm dụng và ép buộc phải thực hiện các hành vi lừa đảo. Các hành vi này bao gồm đầu tư giả, lừa đảo tiền mã hóa, lừa tình-tiền, mạo danh, trong đó kẻ thực hiện hành vi lừa đảo tận dụng việc tạo dựng lòng tin với nạn nhân trong một thời gian dài trước khi lừa đảo họ với số tiền lớn.

Đối với Việt Nam, theo Bộ Công an, những năm gần đây, tội phạm mua bán người ngày càng tinh vi, có tổ chức, mở rộng đối tượng từ phụ nữ, trẻ em sang cả nam giới và triệt để lợi dụng công nghệ cao để phạm tội xuyên quốc gia.

Trước những khó khăn, vướng mắc khách quan trong công tác phòng, chống tội phạm mua bán người, một số tổ chức và cá nhân thiếu thiện chí đã lợi dụng để đưa ra những thông tin thiếu kiểm chứng, những đánh giá phiến diện, không phản ánh đúng bản chất sự việc. Hành động này không chỉ cố tình bóp méo sự thật, xuyên tạc thành tựu của đất nước, mà còn đi đến những suy diễn cực đoan, lấy cái cá biệt để phủ nhận cái phổ biến, từ đó quy kết một cách vô căn cứ rằng Đảng và Nhà nước thiếu trách nhiệm. Điều này là sự phủ nhận trắng trợn đối với những nỗ lực và cam kết không ngừng của Việt Nam trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người, cũng như trong công tác bảo vệ, hỗ trợ các nạn nhân của tội phạm mua bán người.

Nỗ lực phòng chống mua bán người

Nhận thức rõ, mua bán người là tội phạm hết sức nguy hiểm, gây nên những hậu quả nghiêm trọng không chỉ về kinh tế-xã hội mà còn trực tiếp xâm phạm quyền công dân, quyền con người, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật cũng như các chương trình, kế hoạch kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi loại tội phạm này.

Nổi bật là đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện pháp luật về phòng, chống mua bán người. Quốc hội thông qua Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024 (thay thế Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011); sửa đổi, bổ sung các quy định của Bộ luật Hình sự liên quan đến tội phạm mua bán người. Chính phủ, các bộ, ngành đã ban hành nhiều văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Phòng, chống mua bán người, tạo cơ sở pháp lý thuận lợi cho công tác đấu tranh phòng, chống mua bán người, hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; phát huy vai trò của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân trong phòng chống mua bán người.

Các cơ quan tiến hành tố tụng đã tăng cường điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh các vụ án mua bán người. Trong đó, lực lượng công an đã phát hiện, điều tra hàng trăm vụ án, giải cứu nhiều nạn nhân, triệt phá các đường dây liên tỉnh, xuyên biên giới; đồng thời phối hợp với các bộ, ngành và tổ chức quốc tế để nâng cao năng lực, hoàn thiện pháp luật và hỗ trợ nạn nhân. Năm 2024, cả nước xử lý 163 vụ mua bán người, 455 đối tượng, 500 nạn nhân; khởi tố mới 91 vụ, 237 đối tượng, 336 nạn nhân. Sáu tháng đầu năm 2025, khởi tố 120 vụ, 365 bị can; riêng lực lượng Cảnh sát hình sự thụ lý 22 vụ, trong đó 28% nạn nhân bị đưa ra nước ngoài, 72% bị mua bán trong nước, nạn nhân nữ chiếm gần 67%.

Việt Nam cũng đang nỗ lực thực hiện những mục tiêu của Thỏa thuận toàn cầu về di cư hợp pháp, an toàn và trật tự của Liên hợp quốc theo Kế hoạch của Thủ tướng Chính phủ, nhằm củng cố môi trường di cư minh bạch, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người di cư, ngăn chặn nguy cơ mua bán người trong các hoạt động di cư quốc tế... Qua đó, cho thấy những nỗ lực, thành tựu và quyết tâm của Việt Nam trong phòng, chống mua bán người.

Cộng đồng quốc tế đánh giá cao

Những nỗ lực của Việt Nam trong phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm mua bán người đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. Trong đó, Tổ chức Di cư Quốc tế tại Việt Nam đánh giá cao việc Việt Nam thông qua Công ước ASEAN về phòng, chống mua bán người (Công ước ACTIP), coi đây là một bước tiến quan trọng trong việc giải quyết các thách thức liên quan đến di cư và mua bán người. Bà Park Mihyung, Trưởng Phái đoàn IOM tại Việt Nam ghi nhận: Trong những năm gần đây, Việt Nam rất tích cực thúc đẩy di cư an toàn, cũng như có những nỗ lực nghiêm túc chống mua bán người. Bà Park Mihyung nhấn mạnh: Kế hoạch Hành động quốc gia về phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021-2025, với tầm nhìn đến năm 2030, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong cuộc chiến này. Bên cạnh đó, Việt Nam còn ghi dấu các thành tựu khác như: Tăng cường sự chú ý tới việc điều tra và xác định các hình thức mua bán người khác nhau, như mua bán trong nước, lao động cưỡng bức; thống kê nhiều dữ liệu chi tiết hơn về tình hình mua bán người thế giới nhằm hiểu rõ hơn về tình hình mua bán người trong nước. Tăng cường xác định và hỗ trợ nạn nhân mua bán người, thể hiện qua số lượng nạn nhân được hỗ trợ đáng kể. Đặc biệt, Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng (hay Luật số 69), có hiệu lực từ ngày 1/1/2022, là một bước tiến gần hơn đến việc bảo đảm tuyển dụng lao động công bằng, có đạo đức...

Ngay cả Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, trước đây luôn đánh giá thấp công tác phòng chống tôi phạm mua bán người của Việt Nam cũng phải thừa nhận những nỗ lực của Việt Nam trong cuộc chiến chống lại loại tội phạm này. Trong Báo cáo năm 2025 về tình hình mua bán người trên thế giới (Báo cáo TIP) của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, phần đánh giá về Việt Nam ghi rõ: “Chính phủ Việt Nam đã thể hiện những nỗ lực ngày càng tăng so với kỳ báo cáo trước; do đó, Việt Nam vẫn nằm trong Hạng 2. Những nỗ lực này bao gồm việc thông qua luật chống buôn người mới, điều chỉnh các nỗ lực bảo vệ; tăng cường truy tố và kết án nạn buôn người; lần đầu tiên cung cấp dữ liệu điều tra các vụ án được phân tách giữa buôn bán tình dục và lao động; xác định thêm nạn nhân buôn người; và sàng lọc một số nạn nhân tiềm năng bị buôn bán trở về từ các hoạt động lừa đảo trực tuyến”.

Bên cạnh đó, cộng đồng quốc tế cũng đánh giá cao vai trò tích cực của Việt Nam trong các diễn đàn khu vực và quốc tế, như Hội nghị cấp cao ASEAN và các cơ chế hợp tác của Liên hợp quốc. Việc triển khai Kế hoạch triển khai Thỏa thuận toàn cầu về di cư hợp pháp, an toàn và trật tự đã góp phần củng cố môi trường di cư minh bạch, giảm nguy cơ mua bán người trong các hoạt động di cư quốc tế. Những nỗ lực này khẳng định vị thế của Việt Nam trong khu vực và quốc tế với tư cách một đối tác tích cực và trách nhiệm trong cuộc chiến chống “nô lệ thời hiện đại”.

 Thiếu tá Trần Mỹ Vương