Thảm họa sa mạc hóa biển
Cả thế giới nhiều lúc lao đao vì biến đổi khí hậu diễn ra hết sức nghiêm trọng, hủy hoại môi trường thiên nhiên, ô nhiễm môi trường sống, gây ra nhiều thảm họa cho cuộc sống trước mắt và lâu dài. Một loại thiên tai diễn ra ngày càng khốc liệt là hiện tượng sa mạc hóa biển. Theo định nghĩa của Tổ chức Nông lương thế giới (FAO): Sa mạc biển là khu vực mà tất cả sinh vật biển hoặc bị chết hoặc không sống được do điều kiện tự nhiên, chất lượng nước, cảnh quan biển chất lượng kém. Nó ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống ngư dân ven biển, sự phát triển bền vững, an ninh môi trường, chủ quyền biển đảo và những tác hại nghiêm trọng khác chưa lường hết được...
Cần có những giải pháp chống sa mạc hóa biển.
Nguyên nhân gây nên hiện tượng sa mạc biển có nhiều, trước hết là do tác động của biến đổi khí hậu. Nhiệt độ không khí và nước biển nóng lên, các chất dinh dưỡng, nồng độ ôxy hòa tan rất thấp trên tầng mặt biển, các loài động vật trốn khỏi các khu vực thiếu oxy hoặc vào trạng thái ngủ đông... Song chúng cũng sẽ chết nếu thiếu oxy kéo dài. Nguyên nhân khác từ xả chất thải độc hại ra môi trường biển, gây phát thải khí nhà kính, ảnh hưởng trực tiếp đến sự gia tăng nồng độ a xít, gây hiện tượng san hô bị tẩy trắng, làm cho môi trường cư ngụ và sinh trưởng của các sinh vật biển bị biến đổi... Các dòng hải lưu hình thành xoáy nước thuận và xoáy nghịch trên mặt biển, tạo ra sa mạc biển ở độ sâu và bên dưới của các dòng hải lưu.
Sự hủy diệt các hệ sinh thái biển dẫn đến mất nơi cư trú và sinh trưởng của các loài thủy hải sản. Các khu đô thị và công nghiệp ven biển, gây ra lượng chất thải rắn, nước thải và khí thải rất lớn, phá vỡ chất lượng không khí, nước mặt và nước biển, làm cá và các loài sinh vật biển chết hàng loạt. Hoạt động vận tải biển bằng tàu thuyền tập trung quá nhiều tại một khu vực nhỏ, gây bùn hóa, đục hóa biển.
Các nhà khoa học khẳng định sa mạc biển đang ngày càng mở rộng ra do nhiệt độ biển ngày càng cao hơn, đặc biệt ở Bắc bán cầu. Còn ở Việt Nam, sự xuất hiện cá biển chết bất thường ven biển 4 tỉnh Trung Bộ. Từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên-Huế đã xảy ra hiện tượng cá đáy và cá mặt, cá nuôi chết hàng loạt, cùng với việc hủy hoại san hô ven bờ. Điều đó cho thấy chúng ta sẽ đối mặt với nguy cơ sa mạc hóa biển. Chưa kể Việt Nam cũng như các quốc gia trên thế giới đều chịu sự tác động của biến đổi khí hậu, các chất thải từ các khu vực đô thị và công nghiệp, hiện tượng suy giảm hệ sinh thái và hủy diệt san hô, gây ô nhiễm môi trường biển.
Vì vậy cần có những nghiên cứu, xác định nguồn gốc, cơ chế phát triển, phân bố, phân loại và xây dựng bản đồ sa mạc biển tại vùng biển ven bờ và ngoài khơi Việt Nam; đánh giá tác động môi trường, kinh tế xã hội và an ninh biển với các khu vực sa mạc biển, đặc biệt chú trọng các vùng biển giáp biên, vùng biển xa. Xây dựng hệ thống giám sát, quản lý đặc biệt các vùng nguy cơ sa mạc biển; hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, phòng ngừa, cảnh báo, nhất là phổ biến thông tin hiện tượng sa mạc hóa biển tới các cộng đồng dân cư ven biển, hải đảo và các tổ chức cá nhân liên quan, để họ hiểu rõ và chủ động hợp sức cùng nhau phòng tránh hiện tượng nguy hiểm này.
Các chuyên gia môi trường quốc tế đã cảnh báo: Chống sa mạc hóa trên đất liền và trên biển phải được coi là nhiệm vụ của toàn nhân loại, nỗ lực hợp tác quốc tế lâu dài. Nâng cao nhận thức của cá nhân về nguy cơ sa mạc hóa, từ đó cùng có hành động cụ thể để ngăn chặn nguy cơ này là điều mỗi quốc gia phải làm, trước khi quá muộn.
HOÀNG HƯƠNG
