Một số vấn đề về xây dựng khu vực phòng thủ thành phố Hà Nội: Góc nhìn từ thực tiễn
Xây dựng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành khu vực phòng thủ (KVPT) vững chắc là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước theo tinh thần đổi mới toàn diện của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, và tiếp tục được khẳng định tại các Đại hội tiếp theo của Đảng. Nội dung xây dựng KVPT được Chính phủ quy định, bao gồm xây dựng toàn diện các tiềm lực về chính trị tinh thần; kinh tế; khoa học-công nghệ; quân sự, an ninh. Như vậy, xây dựng KVPT có phạm vi rất rộng và toàn diện. Kế thừa, phát triển những kinh nghiệm, truyền thống, những bài học về độc lập tự chủ, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tăng cường tiềm lực quốc phòng vững mạnh, nâng cao khả năng phòng thủ về mọi mặt của địa phương và cả nước nhằm ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ xung đột, nguy cơ chiến tranh; đập tan mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch; giữ vững môi trường hòa bình để phát triển đất nước. Đó là mục tiêu chủ yếu, xuyên suốt và nhất quán của Đảng ta.
Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Nghị quyết số 30/2013/NQ-HĐND ngày 06/12/2013
về “Xây dựng khu vực phòng thủ thành phố Hà Nội đến năm 2020 và những năm tiếp theo”.
Đối với Hà Nội, xây dựng KVPT có nhiều thuận lợi lớn. Trước hết có thể nói, không địa phương nào trên cả nước có được bề dày và những giá trị về lịch sử, văn hóa như Thủ đô Hà Nội, và thực sự đã trở thành một sức mạnh “nội lực” to lớn từng được phát huy mạnh mẽ trong các thời kỳ. Từ thế kỷ thứ III trước Công nguyên, An Dương Vương đã đóng đô ở Cổ Loa (huyện Đông Anh ngày nay) xây dựng căn cứ phòng thủ vững chắc để bảo vệ Kinh đô, bảo vệ nền hòa bình độc lập của Nhà nước Âu Lạc; trên 5.000 di sản văn hóa, lịch sử; vẫn còn đó dấu tích của những chiến trường thực sự chống và chiến thắng giặc ngoại xâm từ Hán, Đường, Tống, Nguyên, Minh... đến Pháp, Mỹ... Những giá trị văn hóa, lịch sử đó có thể khơi dậy, trở thành lực lượng vật chất mạnh mẽ để xây dựng “tiềm lực chính trị tinh thần” trong KVPT. Ngày nay hệ thống văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về lĩnh vực quốc phòng ngày càng đầy đủ và đồng bộ; Quốc hội mở rộng địa giới hành chính Thành phố, ban hành Luật Thủ đô; Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt chiến lược phát triển kinh tế-xã hội và quy hoạch chung xây dựng Thủ đô... những thành tựu trên các lĩnh vực trong thời kỳ đổi mới đã tạo sự bình đẳng trong cộng đồng, xây dựng quản lý đô thị, giữ gìn môi trường sống, thúc đẩy phát triển văn hoá, giáo dục... thể hiện tính kế thừa, phát triển của nền văn hiến nghìn năm Thăng Long-Hà Nội. Song, Hà Nội cũng thường xuyên phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức: Suy thoái kinh tế toàn cầu; tình hình an ninh thế giới, khu vực; tình hình biên giới... đặc biệt là biển Đông, đều có tác động trực tiếp tới Hà Nội. Bên cạnh đó các thế lực thù địch thường xuyên tăng cường âm mưu, thủ đoạn và hành động chống phá trên các lĩnh vực, trong đó Thủ đô Hà Nội luôn là một trọng điểm. Tình hình đó đặt ra những yêu cầu nhiệm vụ mới cho Đảng bộ, chính quyền, nhân dân và lực lượng vũ trang Thủ đô trong việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển, cùng cả nước xây dựng Thủ đô “Trung tâm chính trị - hành chính quốc gia...” địa danh tiêu biểu cho truyền thống “Văn hiến, anh hùng, hòa bình, hữu nghị” của dân tộc. Khó có thể khái quát đầy đủ trong một bài viết trước những vấn đề có phạm vi rất rộng và toàn diện; song cũng dễ nhận thấy những kết quả nổi bật từ một góc nhìn thực tiễn trên một số nội dung về xây dựng KVPT của thành phố Hà Nội.
Xuất phát từ vị trí, tầm quan trọng của địa bàn chiến lược, nắm vững đường lối, quan điểm quốc phòng, quân sự của Đảng, Thành ủy Hà Nội đã xác định xây dựng Hà Nội thành KVPT vững chắc là nhiệm vụ chính trị trọng yếu, vừa thường xuyên, cấp bách vừa cơ bản, lâu dài. Quán triệt, thực hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội đã phát huy chức năng lãnh đạo, tham mưu với Thành ủy, UBND thành phố lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, quân sự, bảo đảm tính liên tục, thông suốt, với nhiều chủ trương lớn trong những năm qua, tổ chức thực hiện có nhiều nhiệm vụ đạt kết quả tốt, vượt chỉ tiêu, kế hoạch đề ra; đáng chú ý là các chỉ thị, quyết định, chương trình công tác lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ quốc phòng, quân sự của Thành phố đều được ban hành đồng bộ với những kế hoạch, hướng dẫn, triển khai thực hiện tới tất cả các cấp; kiện toàn các Hội đồng, Ban chỉ đạo... để chỉ đạo, thực hiện. Chương trình “Tăng cường quốc phòng, an ninh bảo đảm trật tự an toàn xã hội”; Chương trình thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về “Tiếp tục xây dựng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành KVPT vững chắc trong tình hình mới”, sau 5 năm thực hiện, Thành ủy đã chỉ đạo hoàn thành tổng kết. Qua tổng kết đã khẳng định tính đúng đắn về mặt chủ trương, sự cần thiết phải thường xuyên tăng cường quốc phòng, an ninh bảo đảm trật tự an toàn xã hội trên địa bàn Thủ đô, tăng cường tiềm lực quốc phòng cho KVPT của Thành phố là yêu cầu khách quan, là nhiệm vụ trọng yếu thường xuyên, góp phần tăng cường khả năng phòng thủ đất nước và đã đạt kết quả tốt. Ban chỉ đạo xây dựng KVPT Thành phố được thành lập theo Quyết định của Thành ủy, chỉ đạo thành lập Ban chỉ đạo ở cấp quận, huyện, thị xã. Ngay năm đầu thực hiện đã cho thấy sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chỉ đạo, quản lý điều hành của chính quyền, vai trò làm tham mưu, thực hiện của các ban, ngành, đoàn thể đối với nhiệm vụ xây dựng và hoạt động của KVPT được nâng lên rõ rệt. Hội đồng nhân dân Thành phố ban hành Nghị quyết về “Xây dựng KVPT Thành phố đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết của UBND Thành phố; hoàn thành xây dựng quy hoạch thế trận quân sự ở cấp thành phố và cấp quận, huyện, thị xã; hoàn thành các chỉ tiêu, kế hoạch diễn tập phòng thủ cấp thành phố, quận, huyện, thị xã và diễn tập chiến đấu phòng thủ cấp xã với chất lượng không ngừng được nâng lên; các quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển kinh tế - xã hội ở Thành phố đều được chỉ đạo gắn với quốc phòng theo đúng quy chế của Chính phủ về kết hợp kinh tế - xã hội với quốc phòng trong KVPT, góp phần tăng cường tiềm lực quốc phòng, quản lý Nhà nước về quốc phòng ở các cấp... là những kết quả cụ thể, chứng minh cho những chủ trương nói trên.
Trong các nội dung xây dựng KVPT, Thành phố luôn coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo đồng bộ và toàn diện, trong đó đặc biệt coi trọng chỉ đạo xây dựng “tiềm lực chính trị tinh thần” mà hạt nhân là xây dựng “thế trận lòng dân”, đây là nội dung giữ vị trí quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định tới sức mạnh của KVPT. Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy, kinh tế - xã hội, công tác xây dựng Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội đạt nhiều tiến bộ mới được ghi nhận và đánh giá cao tại Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVI. Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội đã tham mưu với Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố nhiều giải pháp thực hiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với nhiệm vụ quốc phòng, quân sự: “Đảng lãnh đạo, chính quyền điều hành, các ban, ngành, đoàn thể làm tham mưu, thực hiện…”, cơ chế đó đã và đang được vận hành nhuần nhuyễn, hiệu quả; chỉ đạo chặt chẽ công tác giáo dục quốc phòng, an ninh, nhất là bồi dưỡng kiến thức quốc phòng, an ninh cho đội ngũ cán bộ chủ chốt các cấp được duy trì nghiêm túc, nền nếp, chất lượng tốt. Thường xuyên phối hợp chặt chẽ với các quận, huyện, thị ủy, Đảng ủy các cơ quan, tổ chức chính trị - xã hội xây dựng các chương trình phối hợp hoạt động, tham mưu với Thành ủy nhiều chủ trương, chính sách đúng đắn đi vào đời sống của nhân dân. Các hoạt động phối hợp đã góp phần nâng cao sức mạnh lãnh đạo của tổ chức đảng, cán bộ đảng viên, năng lực quản lý, điều hành của bộ máy chính quyền các cấp; đổi mới mạnh mẽ cải cách hành chính, hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế-xã hội. Nhiều năm qua, mặc dù chịu ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, kinh tế Thủ đô vẫn tiếp tục phát triển, đạt mức tăng trưởng khá, bình quân tăng 9,23%/năm, gấp 1,58 lần mức tăng bình quân chung của cả nước, góp phần nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội.
Do có sự phối hợp chặt chẽ và hoạt động tích cực, hiệu quả đã ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống tinh thần của nhân dân; các chính sách xã hội, chính sách hậu phương quân đội, thăm hỏi tặng quà các đối tượng chính sách, người có công… thường xuyên được quan tâm chăm lo. Bên cạnh đó, Bộ Tư lệnh đã phối hợp với ngành y tế Thành phố chỉ đạo đẩy mạnh hoạt động “Chương trình quân - dân y phối hợp” bằng những việc làm cụ thể, như khám, chữa bệnh, cấp thuốc miễn phí cho các đối tượng chính sách, người có công, người già, trẻ em, nhân dân ở vùng khó khăn… Phong trào “Bộ đội và dân quân tự vệ Thủ đô chung sức xây dựng nông thôn mới” thường xuyên được đẩy mạnh, đạt hiệu quả thiết thực… đã góp phần giữ mối liên hệ giữa Đảng, chính quyền, lực lượng vũ trang với nhân dân... được nhân dân tin tưởng. Tại một cuộc tiếp xúc cử tri của các ứng cử viên đại biểu Quốc hội khóa XIV vừa qua, có cử tri Hà Nội đã bày tỏ: “Xây dựng thành trì trong lòng dân thì không sợ bị phá hoại”. Những thực tế trên đang tạo ra không khí dân chủ và niềm tin trong nhân dân đối với Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp của Thành phố và lực lượng vũ trang Thủ đô, góp phần tạo “thế trận lòng dân” vững chắc.
Về xây dựng tiềm lực kinh tế: Sau 30 năm đổi mới, thành phố Hà Nội đã có nhiều bài học kinh nghiệm về phát triển kinh tế - xã hội; nhiều năm qua mặc dù có những khó khăn tác động, nhưng kinh tế Hà Nội luôn giữ vững nhịp độ tăng trưởng, tạo thuận lợi nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội và củng cố quốc phòng, an ninh. Một vấn đề có tính nguyên tắc là phát triển kinh tế phải luôn gắn với quốc phòng theo quy chế của Chính phủ về kết hợp phát triển kinh tế-xã hội với quốc phòng trong KVPT ban hành kèm theo Quyết định số 13/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ được Thành phố triển khai thực hiện nền nếp, nghiêm túc; các đề án, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, quy hoạch kinh tế ngành, lĩnh vực đều gắn với quốc phòng theo đúng quy định, trong đó một số ngành, lĩnh vực đã được quy hoạch theo hướng lưỡng dụng hóa, kết hợp sản xuất hàng hóa với thực hiện sản xuất sản phẩm bảo đảm cho nhu cầu quốc phòng; sản xuất, sửa chữa, cải tiến, nâng cấp trang bị kỹ thuật theo yêu cầu nhiệm vụ phát triển mới của quân đội nói chung và lực lượng vũ trang Thủ đô nói riêng, phát huy tiềm lực quốc phòng của địa phương...
Xây dựng “tiềm lực quân sự, an ninh” bao gồm lực lượng và thế trận; trong đó lực lượng vũ trang (LLVT) bao gồm con người và vũ khí trang bị, phương tiện kỹ thuật - vị trí nòng cốt của KVPT. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội đã triển khai nhiều chủ trương, giải pháp về xây dựng LLVT. Trước hết lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở, làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất cách mạng và tri thức quân sự, quốc phòng ngang tầm yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Thủ đô trong thời kỳ mới; thực hiện tốt chức năng là đội quân chiến đấu, đội quân công tác và đội quân sản xuất trong thời bình; tích cực tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giúp đỡ nhân dân những vùng khó khăn, góp phần củng cố cơ sở chính trị địa phương ngày càng vững mạnh, địa bàn an toàn; luôn phối hợp chặt chẽ với công an và các lực lượng địa phương giữ vững an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội, bảo vệ tuyệt đối an toàn các sự kiện chính trị quan trọng trên địa bàn Thủ đô; đặc biệt là phối hợp đấu tranh có hiệu quả trước các âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch; xung kích đi đầu thực hiện phòng, chống thiên tai, cháy nổ, cháy rừng, cứu hộ, cứu nạn... được cấp ủy, chính quyền, nhân dân ghi nhận, đánh giá cao và giành nhiều tình cảm tốt đẹp. Qua đó khẳng định LLVT Thủ đô luôn là lực lượng chính trị trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân, có bản lĩnh, ý chí vững vàng, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ Thủ đô trong mọi tình huống.
Trong thời kỳ mới, Thủ đô Hà Nội đang ngày càng xứng đáng với vị trí là “trung tâm chính trị - hành chính quốc gia”; diện mạo Thành phố thay đổi nhanh chóng, đạt được những kết quả nổi bật về kinh tế - xã hội; xây dựng, quản lý đô thị; an sinh xã hội được bảo đảm; quốc phòng, an ninh, đối ngoại được củng cố, tăng cường... trên tất cả các mặt đều có bước phát triển mới. Xây dựng KVPT đã kế thừa và phát triển toàn diện được những kinh nghiệm truyền thống, chứng tỏ được sự cần thiết và tính đúng đắn, sáng tạo về chủ trương lãnh đạo, trên thực tế đã đem lại kết quả thiết thực.
Đại tá Kiều Đăng Tuấn
Phó Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội
